Merkez Bankası dijital para birimleri ya da kısa ismiyle CBDCler finansal teknoloiji alanındaki en sıcak konulardan biri. Ancak çalışmalar hızlanıp CBDC’lerin piyasa sürülmesi olasılığı yaklaştıkça ciddi mahremiyet endişeleri de ortaya çıkıyor.
CBDCler özellikle COVID-19 krizinin başlangıcında finansal dünyada giderek daha popüler bir konu haline geldi. ABD’de pandeminin ekonomik etkileriyle mücadele için başlatılan yarım programları; özellikle her ABD vatandaşına verilen nakdi desteğin dağıtılmasındaki sorunlar; evrensel bir elektronik ödeme sistemine duyulan ihtiyaç dijital dolar yaratılması ve uygulanmasına dair önerileri artırdı.
ABD’de bu gelişmeler olurken Uluslararası Ödemeler Bankası (BIS) tarafından yakın zamanda yayımlanan bir raporda CBDClerin gelişiminin yeni tip koronavirüsün perakende ödemeler üzerindeki etkisi ile hızlanabileceğini ortaya kondu. Çin hükümetinin ise 2015 yılından bu yana dijital yuan üzerinde çalıştığı biliniyor.
Kısacası CBDCler temel olarak bir ülkenin fiat para biriminin dijital versiyonu. CBDClerdeki ana fikir işlem ve bakiyelerle ilgili tüm bilgilerin hükümet veya hükümetin atadığı kişiler yönetilen bir veya birkaç veritabanında merkezileştirilmesidir. Bu birden fazla fayda sağlar ancak özellikle vatandaşların finansal gizliliği söz konusu olduğunda bazı endişeler doğuruyor.
FİNANSAL GİZLİLİĞİN SONU MU?
CBDCler Çin gibi nüfusu üzerinde kitlesel gözetim teknolojisi kullanan ülkeler tarafından yaratıldığında daha fazla “özel hayata müdahale” endişesi ortaya çıkıyor. Bazıları dijital yuanın ve hatta diğer CBDClerin şu anda Çinde kullanılanlar gibi sosyal puanlama sistemlerinin bir parçası olabileceğinden endişe ediyor. CBDCler kullanıcıların işlem yapmasının engellendiği bir cezalandırma mekanizması olarak da hizmet edebilir.
Kripto para birimleri finansal anonimlik elde etmenin tek alternatifi olabilir ancak o halde bile Bitcoin gibi dijital varlıklar kripto firmalarının bu konuya özgü araçlarıyla başarıyla izlenebilir.
Monero (XMR) Zcash (ZEC) ve diğerleri gibi gizlilik merkezli kripto para birimleri tek alternatif olabilir ancak bunların da kara para aklamayı kolaylaştırabildikleri iddiasıyla gelecekte yasal olup olmayacaklarına dair belirsizlik de yadsınamaz bir gerçek.
CBDClerin ne zaman ve ne dereceye kadar uygulanacağı belirsiz ancak yoğun şekilde uygulan
