Adamın biri kasabanın tek oteline girer resepsiyonda duran
otel sahibine konaklama bedelini sorar. Otel sahibi gecelik konaklama 10 dolar
der. Tamam der yabancı size 1 gecelik konaklama bedelini vereceğim ancak
odayı beğenmezsem parayı iade alırım. Otel sahibi teklifi kabul eder.
Misafir 10 dolar öder odasına doğru çıkar.
Otel sahibi hızla elinde 10 dolarla manava gider mutfak
masraflarından kalan 10 dolar borcunu öder.
Manav aldığı 10 dolarla bitişik komşusu kasaba gidip geçen
haftadan kalan 10 dolar et borcunu öder.
Kasap terziye gidip gecen ay diktirdiği elbisenin kalan son
borcunu öder.
Terzi de aldığı 10 doları koşar adım otel sahibine götürür
geçen hafta misafir ettiği akrabalarından kalan borcu kapatır.
Bu arada otele gelen yabancı odayı gezdikten sonra
resepsiyona iner odayı beğenmediğini kalmayacağını söyler 10 dolarını ister.
Otel sahibi 10 doları iade eder.
Kasabaya gelen 10 dolarlık emanet para kasaba insanlarının
borçlarını kapatmasını sağlamış geldiği gibi gitmiştir. Elde var sıfır para
elde var sıfır borç.
Para böyle bir şey
işte
Salgınla birlikte küresel çapta işletmelerin zaten yüksek
olan borçluluğu iyice artmış ekonomiyi ayakta tutmak için hükümetler kesenin
ağzını açıp destek paketleri açıklayarak bütçe açıklarını büyütmüş durumda.
Merkez bankaları piyasalara sonsuz likidite mesajları vermiş halde.
Başka çare de yok zaten. Para vücuttaki kan gibi. Zaten
hasta baygın yatıyorken ne baygını hatta komadayken şu ilaç kan değerlerini
yükseltecek ama ileride şöyle şöyle yan etkileri olur demiyor hiçkimse yan
etki hasta ayağa kalkıncanın konusu önce nabız atmalı. O yüzden o paralar
dağıtılmak zorunda.
Bu kadar para basmak
bu kadar likidite enflasyon yaratmaz mı?
Kitaplar yaratır diyor. Ama onun bir koşulu var. Basılan
dağıtılan para sistem içinde dönmeli işletme paraya ulaşıp istihdamı korurken
işini kaybetmeyen çalışan maaşını azalsa da alabilen çalışan kasaba manava
gidebilmeli. Kasap manav eline geçen parayla tüketim/üretimin diğer alanlarına
aktarmalı parayı. Aktarma olmaz para bir yerde veya en başında tıkanır
kalırsa yani paranın dolaşım hızı düşük kalırsa enflasyon olmaz.
Olsa ne olur?
Eğer ekonomiler şimdilerde düşünüldüğü gibi
2021 yılında net toparlanmaya başlarsa o devasa bütçe açıklarını reel anlamda
eriten enflasyondan kim şikayetçi olacak?
