Aşağıdaki fıkrayı Dünya Gazetesi’nden Alaattin Aktaş’dan aldım.
Bir zamanlar köyün birine bir adam gelmiş ve tanesi 10 dolardan maymun alacağını söylemiş. Köyde çok maymun olduğu için köylüler sevinçle ormana koşup maymun yakalamaya başlamışlar.
Adam binlerce maymunu 10 dolardan satın alınca ortalıkta dolaşan maymun sayısı azalmış yakalaması da zorlaşmış. Köylüler tam maymun yakalamaktan vazgeçecekken adam her maymun için 20 dolar vereceğini söylemiş. Yeniden heveslenen köylüler tekrar maymun yakalamaya başlamışlar.
Maymun sayısı azaldıkça fiyatı artıran adam bu kez her bir maymun için 25 dolar ödeyeceğini ilan etmiş. Ama artık maymuna rastlamak bile çok zorlaşmış. Bunun üzerine adam fiyatı 50 dolara çıkardığını ancak kendisinin işi olduğu için şehre gitmesi gerektiğini yardımcısının onun yerine alım yapacağını söylemiş. Fiyat 50 dolar ama ortalıkta hiç maymun yok; köylüler kıvranıyor. Yardımcı köylülere demiş ki “O yokken şu büyük kafeste topladığımız maymunlar var ya ben onların tamamını size 35 dolardan satayım siz de patron gelince ona 50 dolardan satarsınız”. Köylüler büyük bir sevinçle tüm birikimlerini bir araya toplayarak tanesi 35 dolardan maymunların hepsini almışlar. Ve başlamışlar beklemeye şehirden dönecek patrona maymunları 50 dolardan satıp zengin olmak için. Sonra ne mi olmuş; tabii ki ne adama rastlanmış bir daha o civarda ne de yardımcısına.
Çok değil 6 ay önce dünya batıyordu. Nerede karamsar ekonomist-piyasa adamı varsa olur da dünya yıkılırsa biz demiştik bakın bu sefer bildik diyebilmek için kenarda birikmiş ne kadar sorun varsa bir bir döktüler önümüze. Dünya düne göre daha yavaş büyüyecekti ekonomiler merkez bankalarının gazıyla ancak bu kadar ilerleyebilirlerdi devasa borçluluk yeni ayak bağı olacaktı çaresiz tükenişi izleyecektik.
Borsalar domino taşları gibi birbiri ardına devrilmeye başladı. ABD’de Dow endeksi 3 Ekim’den 24 Aralık’a kadar yüzde 19 oranında düştü. Alman borsası çok daha önce düşmeye başlamıştı o tarih aralığında yüzde 16 düştü Paris borsasında kayıp yüzde 17’yi buldu.
Piyasalar yanarken itfaiye ekibi olarak kurtarıcı piyasa dostu olarak Fed bir kez daha “korkmayın ben varım” dedi. Murat Menteş’in Korkma Ben Varım kitabında yazdığı gibi “aşk çiçeğinin gübresi paradır” piyasanın yakıtı da paradır 10 yıldır o yakıtla gidiyor. Para sorunlu aşktaki arızaları örterken sorunlu ekonomideki arızaları da örtüyordu çünkü.
Tam da Fed ağız değiştirip faizi artırmayacağım bi durup bakalım diyip piyasaları ipten almışken o karamsar piyasa adamları ve ekonomistler “piyasa Fed’i rehin aldı” dediler. Ne gam! Piyasa mesajı almıştı bir kere.
10 yıllık yükseliş trendinin sorgulandığı seviyelere kadar hızla düşen borsalar aynı hızla yükselmeye başladırlar. Bugün ABD borsaları rekor seviyesine tekrar ulaştı. 2019 yılı ilk çeyrek ABD büyümesi yüzde 23 beklenirken yüzde 32 olarak açıklandı.
Borsaların yükselmesi sistemin tıkır tıkır çalıştığı anlamına gelmez sorun yok dedirtemez ama işi para kazanmak olanların karamsarları dinlemesi halinde nasıl bir fırsatı kaçırdığını artık siz hesaplayın.
Tarihin bir yerinde bir gün karamsarlar haklı çıkabilir ama arada iyimserler para kazanıyorlar.
Herkes Roubini olmaya çalışmasın bozuk plak gibi 10 yıl boyunca öldük bittik diyorsanız eğer bir gün öleceğiz zaten bu size kahin sıfatını kazandırmaz…
Yazı: Erdoğan Turan
