Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Başkanı Naci Ağbal Cuma günü milletvekillerine yaptığı açıklamada 2021in ikinci yarısında bir merkez bankası dijital para birimi (CBDC) pilot programı başlatmayı planladıklarını belirtti. Ancak önde gelen muhalefet partilerinden DEVA’nın kurucularından biri bu hamlenin lirayı kurtarmak için yeterli olmayabileceği görüşünde.
Türk Lirası dolar karşısında yüzde 23 değer kaybetti
Türkiye Merkez Bankası CBDC’lere Ar-Ge yapmak için bu yılın başlarında Finansal İnovasyon Genel Müdürlüğünü kurdu. Ağbal sadece iki ay sonra “An itibariyle bu projenin kavramsal aşaması tamamlandı. 2021’in ikinci yarısında pilot testlere başlamayı hedefliyoruz.“ şeklinde bir açıklama yapmıştı.
Yaz aylarından bu yana rekor düşük seviyelere inen Türk lirasının değer kaybının devam etmesi söz konusu duyuruyla aynı döneme denk geldi. TL bu yıl dolar karşısında yüzde 23 düşüş kaydetti.
Dijital Lira kötü gidişe çare olabilir mi?
Türk medya düşünce kuruluşu Dijital Medya ve Araştırma Enstitüsü Başkanı Medeni Sungur konuyla ilgili verdiği demeçte şöyle konuştu:
“Türkiye’nin dijitalleşme politikası kısmen dünyanın geri kalanınaı yakalama arzusu ve bir tekno-iyimserlik duygusundan kaynaklanıyor. Sosyal veya ekonomik bir probleminiz varsa belki de ‘hadi dijitale geçelim’ dersiniz ve problem kendi kendine çözülür.”
Sürpriz hamle Türkiye’yi çoğu henüz pilotlara taahhütte bulunmayan CBDC’leri araştıran düzinelerce diğer ülkenin çok ilerisine yerleştiriyor.
Ancak muhalefet partisi DEVA’nın kurucu üyelerinden Alper Akalına göre Türkiye’nin dijital para birimi oyunu ülkenin kötü para birimini kurtarmak için yeterli olmayabilir:
Dijital para birimi heyecan verici ancak düşüşteki lirayı kurtaracak bir “hızır görevindeki kurtarıcı” değil.”
Bitcoin’ciler para birimlerini merkez bankalarına karşı bir koruma olarak algılıyor çünkü merkezi olmayan ve sınırlı bir tedarikte. Akalın CBDC’nin çoğu zaman ikisinin de olmadığını ve dolayısıyla Türkiye’nin “Merkez Bankası’nı sıkı bir şekilde kontrol eden ve liranın değer kaybetmesine sebep olan hükümetinin takdirine tabi olabileceğini” söyledi.
Akalın verdiği demeçte şöyle konuştu:
Türk hükümetinin takdire dayalı para politikasının ikna edici olmayan sicili CBDC’yi kaçınılmaz olarak destekleyecek ve bu nedenle tıpkı ülkenin talihsiz lirası gibi keyfi yönetişime tabi olacak.Bu yatırımcı güveninin tarifi değildir. Dijital kılık değiştirmedeki aynı eski politikalar.
Bahamalar ve Çin örneği
Türkiye CBDC’leri hayata uygulamaya düşünen ülkeler listesine katılıyor. Bank for International Settlements (BIS) tarafından Ocak ayında yayımlanan bir rapora göre ülkelerin yüzde 80’i teknolojiyi araştırıyor. Ancak yalnızca birkaç ülke uygulama adına somut adımlar attı.
385 bin kişilik ada ülkesi Bahamalar ekim ayında “Kum Doları” başlattı. Aynı ayda şu anda pilot aşamada olan Çin’in CBDC’si 11 milyar yuan değerinde işlem gerçekleştirdi. Türkiye bir ay sonra CBDC’leri keşfetmeye yeni başladığını duyurdu.
Türk vatandaşları Blockchain ve kripto paralara yabancı değil. Yüksek enflasyon son tüketiciye yansırken vatandaşlar tasarruflarının değerini korumak için kripto para birimlerine yönelmeye başladı.
Sungur: “PayPal’ın yeniden açılması çok daha önemli.”
Sungur “Ancak şu anda Bitcoin’i destekleyen PayPal platform 2016’da çalışma lisansını kaybettiği için Türkiye’de hâlâ yasak.” dedi.
“Ben ve kripto para birimleri gibi dijital gelişmeleri takip eden diğer birçok Türk için daha acil görünen şey PayPal’ın Türkiye’de faaliyet göstermesine izin vermektir. CBDC’yi uygulamak için acele etmek değil.”
Türkiye’nin pilot test aşamasına atlamasına yardımcı olan unsurun ülkenin halihazırda kripto para birimlerine ilgi duyduğunun fark edilmesi de olabileceği söyleniyor.
