Tarihin en büyük ekonomik krizi olan 2020 Krizi Mart ayında
büyük bir piyasa erimesine neden olmuştu. O dönemde dolar hariç hemen tüm
varlıklar çok ciddi değer kaybetmişti. Arzı sınırlı parasal varlıklar yani
altın gümüş ve bitcoin bile borsalara paralel olarak düşüş yaşamıştı.
Sonraki aylarda bu yakın ilişki devam etti. Borsalar
yükselirken özellikle teknoloji hisseleri yükselirken altın gümüş ve bitcoin
de onlarla birlikte yükseldi borsalar düşerken ise altın gümüş ve bitcoin de
düştü.
Ancak son günlerde teknoloji hisseleri ve bitcoin arasındaki
yakın bağ kopuyor gibi görünüyor. 19 Ekim Pazartesi günü borsalar düşerken
bitcoin 11.4959 $’dan 11.75210 5 $’a yükselerek %2.23 değer kazandı. Böylece
bir haftalık değer artışı ise %3.29’a ulaştı.
Aynı bir haftada ABD borsasında teknoloji şirketlerini
kapsayan “Nasdaq Bileşik” endeksi %2.16 altın %141 ve gümüş ise %29 değer
kaybetti. (Veriler: Coingecko Yahoo Finance ve usagold.com)
Bitcoin neden diğer piyasalardan ayrışıyor olabilir?
Bitcoini değerlendirirken bir çok uzman ya da yatırımcı en büyük dijital
paranın ciddi bir üretim maliyeti olduğunu unutabiliyor.
Analist Charles Edwards bitcoin üretim maliyetini
hesaplayan bir gösterge oluşturmuş. Bu gösterge bitcoinde elektrik
masraflarının toplam maliyetin en iyi koşullarda %60’ı olacağını kabul ederek
nihai maliyeti hesaplıyor. Edwards’a göre bir bitcoin üretim maliyeti Mayıs
ayında gerçekleşen ödül yaralanmasından (halving) önce 7000 $ civarındaydı.
Oysa bugün aynı maliyet 12.000 $ düzeyinde.
Piyasayı arz talep belirlese de üreticinin maliyetleri
bitcoin de taban oluşturma eğiliminde. Doğal olarak madenciler kendi
maliyetlerinin altında bitcoin satmak istemiyorlar.
Bu durumda son dönemde artık bitcoinin toplam maliyetlerin
altında gitmeye daha fazla dayanamadığına tanık oluyor olabiliriz. Zaten her
dört yılda bir gerçekleşen halving’in bitcoin fiyatını hızla yukarı itme
mekanizması da bu şekilde çalışıyor. Altın ve gümüşte de fiziki madencilik tabi
ki var. Ancak kıymetli metaller de her dört yılda bir bu madencilik maliyetleri
bir anda ikiye katlanmıyor.
Elbette bu noktada akla şu soru geliyor: 2020 Krizi
içerisinde yeniden Mart ayı gibi bir genel piyasa çöküşü görürsek bitcoin bu
sefer diğer varlıklardan ayrılıp dolar gibi yükselebilir mi?
Bu sorunun cevabına kesin olarak “evet yükselir” diyebilmeyi
çok isterdim. Ancak bitcoin son dönemde kurumsal yatırımcılardan da çok büyük
ilgi görüyor. Yani klasik finans sistemi içerisinde rezerv ve teminat olarak da
kullanılmaya başlandı. Mart ayında biz teminat ve kredi zincirlerinin kopuşuna
tanık olduk. Böyle bir durum tekrar yaşanırsa yani bir ikinci dalga erime
görürsek teminat olarak da kullanıldığı için bitcoin yeniden satış baskısı
altında kalabilir. Belki üretim maliyetinin artışından dolayı Mart ayındaki
kadar sert düşüşler görmeyebiliriz.
Ancak unutmayalım Charles Edwards’ın çalışmasında bitcoin
maliyetinin tabanını elektrik maliyeti oluşturuyor. Diğer masraf kalemleri
(bilgisayar makine yatırımları arazi bina kirası çalışan ücretleri vs.)
elektrik harcamalarının üzerine ekleniyor. Bitcoin fiyatı tarih boyunca toplam
üretim maliyetinin altına düşebiliyor ve orada bir süre kalabiliyor fakat
elektrik maliyetinin altına çok fazla inemiyor. 20 Ekim 2020 itibari ile toplam
bitcoin üretim maliyeti 12.081 $ düzeyinde. Ancak asıl tabanı oluşturan Bitcoin
elektrik maliyeti ise 7279 $ civarında…