Bu yazımızda, devrimci kripto para birimi Bitcoin nedir, Bitcoin nasıl çalışır, Bitcoin nasıl alınır, BTC nedir, ne değildir gibi birçok sorunun yanıtını bulabilirseniz. Hazırsanız Bitcoin nedir yazımıza başlayalım.
Bitcoin, 2008 yılında mortgage krizinin ardından Ocak 2009’da oluşturulan dijital para birimidir. Takma bir isim olan Satoshi Nakamoto’yu kullanan bir kişi veya grubun yazdığı teknik belgedeki (whitepaper) fikirlerin bütünün yansıması, bir yazılımdır. Bitcoin fikrinin ve teknolojisinin arkasındaki kişi veya kişilerin kimliği bilinmemektedir.
Geleneksel dijital ödeme mekanizmalarından daha düşük işlem ücretleri vaat eden Bitcoin, devletler tarafından desteklenen ve merkez bankaları tarafından basılan para birimlerinin aksine tamamen merkeziyetsizdir.
Bitcoin tamamen dijitaldir bu sebeple fiziksel Bitcoin bulunmamaktadır. Yalnızca herkesin şeffaf erişim sağlayabildiği halka açık, dağıtık defterde bakiyeler ve tüm Bitcoin işlemleri (Bitcoin Blockchain’i) yer almaktadır. Bitcoin’ler herhangi bir banka veya hükümet tarafından basılmamakta, verilmemekte ve desteklenmemektedir.
Bitcoin Hakkında Temel Bilgiler
| Proje Adı | Bitcoin |
| Kurucusu | Satoshi Nakamoto |
| Çıkış Tarihi | 2009 |
| Teknik Belge (White Paper) | Bitcoin Teknik Belgesi |
| Protokol | Proof of Work (PoW) |
| Kısaltması | BTC |
| Toplam Piyasa Değeri | [mcrypto coin=”BTC” info=”marketcap” realtime=”on”] |
| BTC Fiyatı (TL) | [mcrypto coin=”BTC” currency=”TRY” realtime=”on”] |
| BTC Fiyatı (ABD Doları) | [mcrypto coin=”BTC” realtime=”on”] |
| BTC Fiyatı (Euro) | [mcrypto coin=”BTC” currency=”EUR” realtime=”on”] |
| Resmi Web Sitesi | https://www.bitcoin.org |
Bitcoin Nedir?
Bitcoin, kripto para biriminin kodunu çalıştıran ve Blockchain’inin depolayan bilgisayarlar veya düğümlerin (nodes) bir bütünüdür. Bir Blockchain’i bir bloklar bütünü olarak düşünebilirsiniz. Her blokta bir işlem bütünü bulunur. Blockchain’i çalıştıran tüm bilgisayarlar aynı blok ve işlem listesine sahiptirler. Bu bloklar yeni işlemlerle şeffaf şekilde doldurulur. Bu sebeple Bitcoin’de kimse sistemi aldatamaz.
Bir Bitcoin düğümü çalıştırsın veya çalıştırmasın, isteyen herkes bu işlemlerin canlı olarak gerçekleştiğini görebilir. Bitcoin ağında sahte bir işlem gerçekleştirebilmek için Bitcoin’in çalışmasını sağlayan işlem gücünün (hashrate) %51’ini kontrol edebiliyor olmak gerekir. Bitcoin, Mayıs 2020 itibariyle yaklaşık 47 bin düğüme sahip ve bu sayı sürekli olarak artıyor. Bu da %51 saldırısının Bitcoin ağı için pek olası olmadığı anlamına geliyor. Böyle bir saldırının yapılması durumunda, Bitcoin ağında yer alan kişiler, Bitcoin düğümleri veya bilgisayarlarıyla yeni bir Blockchain’e geçiş yaparak (çatallanma) kötü aktörlerin saldırısını boşa çıkarabilirler.
Bitcoin bir kripto para birimidir. Bitcoin bakiyeleri, onları oluşturmak için kullanılan matematiksel şifreleme algoritması aracılığıyla birbirine bağlanan uzun sayı ve harf dizileri olan genel ve özel anahtarlar kullanılarak tutulur. Genel anahtar (bir banka hesap numarası veya IBAN gibi), başkalarının BTC gönderebilecekleri bir adres olarak hizmet eder. Özel anahtar (bankamatik kartı / kredi kartı şifreniz gibi) korunması gereken bir bilgidir ve yalnızca BTC transferlerini onaylamak için kullanılır. Bitcoin anahtarları, Bitcoin alım satımını kolaylaştıran ve kullanıcıların BTC sahipliğini takip etmesini sağlayan fiziksel veya dijital bir bir cihaz olan Bitcoin cüzdanı ile karıştırılmamalıdır. Buradaki cüzdan terimi biraz yanıltıcıdır. Çünkü Bitcoin’in merkeziyetsiz yapısı hiçbir cüzdanda saklanmadığı, aksine bir Blockchain’de merkeziyetsiz bir şekilde saklandığı anlamına gelir.
Ara Bilgi: Resmi Bitcoin Vakfı’na göre, “Bitcoin” kelimesi varlığa veya kavrama atıfta bulunmak için baş harfi büyük yazılır. Para biriminin bir miktarına atıfta bulunurken ise baş harfi küçük yani “bitcoin” şeklinde yazılır. Örneğin “20 bitcoin ile ticaret yaptım” gibi. Ayrıca Bitcoin’in kısaltması “BTC”dir.
Bitcoin Nasıl Çalışıyor?
Bitcoin, anında ödemeleri kolaylaştırmak için eşten eşe teknolojiyi kullanan ilk dijital para birimlerinden biridir. Ağın yönetimi, yeterli hesaplama gücüne sahip ve ağa katılan bağımsız bireyler, şirketler, düğümler veya madencilerden oluşmaktadır. Madenciler veya Blockchain’deki işlemlerin gerçekleştirilmesini sağlayan kişiler, BTC ödülleriyle (yeni Bitcoin’in piyasaya sürülmesi) ve Bitcoin olarak ödenen işlem ücretleriyle teşvik edilirler.
Madenciler, Bitcoin ağının güvenliğini güçlendiren merkeziyetsiz otorite olarak düşünülebilir. Yeni BTC’ler, madencilere sabit ancak periyodik olarak azalan bir oranda, toplam Bitcoin arzının 21 milyona ulaşacağı şekilde piyasaya sürülüyor. Aralık 2020 itibariyle çıkarılmayı bekleyen 2.5 milyondan fazla Bitcoin bulunuyor. Bitcoin, fiat para (itibari para) birimlerinden farklı şekilde çalışmaktadır; merkezi bankacılık sistemlerinde para birimi, fiyat istikrarını sağlamak amacıyla büyümeye uygun bir oranda basılıp piyasaya sürülürken, Bitcoin gibi merkeziyetsiz bir sistemde BTC arzının oranı önceden ve bir algoritmaya göre belirlenmektedir.
Bitcoin madenciliği, yeni BTC’lerin dolaşıma girdiği sürecin bütünüdür. Genel olarak madencilik, Blockchain’e eklenen yeni bir bloku bulmak için hesaplama açısında zor matematiksel denklemlerin çözülmesini gerektirir. Madenciler, Blockchain’e katkıda bulurken ağa işlem kayıtlarını ekler ve doğrularlar. Blockchain’e blok ekleyen madenciler bunun karşılığında belirli miktarda BTC ile ödüllendirilirler. Bu ödül miktarı her 210.000 blokta bir yarı yarıya düşmektedir. Blok başına verilen ödül 2009’da 50 BTC’ydi. 11 Mayıs 2020 ise üçüncü yarılanmayla blok başına verilen ödül 6.25 BTC’ye düştü.
Bitcoin madenciliği için çeşitli madencilik cihazları kullanılabilir ancak bazıları diğerlerinden daha yüksek BTC ödülü kazanılmasını sağlar. Uygulamaya Özel Tümleşik Devreler (ASIC) adı verilen bazı cihazlar ve Grafik İşleme Birimleri (GPU’lar) gibi daha gelişmiş işlem birimleri ile daha fazla BTC kazanılabilir.
Bir Bitcoin sekiz ondalık basamağa bölünebilir (bir Bitcoin’in 100 milyonda biri) ve bu en küçük birim Satoshi olarak adlandırılır. Gerekirse ve madencilerin böyle bir değişikliği kabul etmesi durumunda, Bitcoin sonunda daha da fazla bölünebilir hale getirilebilir.
Bitcoin’in Ortaya Çıkışı
18 Ağustos 2008: bitcoin.org alan adı kaydedildi. Bugün alan adı “WhoisGuard Korumalı” yani onu kaydeden kişinin kimliği halka açık bilgi değildir.
31 Ekim 2008: Satoshi Nakamoto adını kullanan bir kişi veya grup, metzdowd.com adresindeki The Cryptography Mailing listesinde bir duyuru yaptı. Bu duyuru, “Tamamen eşten eşe yeni bir elektronik nakit sistemi üzerinde çalışıyorum”. Bitcoin.org’da yayınlanan ve şu anda oldukça ünlü olan “Bitcoin: Bir Eşler Arası Elektronik Nakit Sistemi” başlıklı teknik belge Bitcoin’in nasıl çalıştığını anlatmaktadır.
3 Ocak 2009: İlk Bitcoin bloku olan Blok 0 çıkarıldı. Bu blok aynı zamanda “genesis bloku” olarak da bilinir ve Satoshi’nin kaydettiği The Times gazetesinin o günkü başlık yazısına atıfta bulunan bir mesaj yer almaktadır. Bu mesaj: “The Times 03/Ocak/2009, İngiltere Maliye Bakanı her an Bankalar için kurtarma planı uygulayabilir.”
8 Ocak 2009: Bitcoin yazılımının ilk sürümü The Cryptography Mailing listesinde duyuruldu.
9 Ocak 2009: Blok 1 çıkarıldı ve Bitcoin madenciliği ciddi ciddi başlamış oldu.
Bitcoin’i Kim Buldu? Bitcoin’in Sahibi Kim?
Bitcoin’i kimin bulduğu sorusunun net bir yanıtı bulunmuyor. Bitcoin’i kimin bulduğu en azından kesin olarak bilmiyor. Satoshi Nakamoto, 2008’de Bitcoin teknik belgesini yayınlayan ve 2009’da piyasaya sürülen Bitcoin yazılımı üzerinde çalışan kişi veya grupla ilişkili bilinen tek isim. O zamandan bu yana birçok kişi Satoshi Nakamoto olduğunu iddia etti fakat Aralık 2020 itibarıyla Satoshi Nakamoto isminin arkasındaki gerçek kimlik (veya kimlikler) belirsizliğini koruyor.
Bitcoin’in sahibi kim sorusuna verilecek en kısa cevap ise Bitcoin’in bir sahibinin olmadığıdır. Bitcoin tamamen merkeziyetsiz bir kripto para birimidir ve gücünü Blockchain teknolojisinden almaktadır.
Satoshi Nakamoto ve Bitcoin’den Önce
Satoshi Nakamoto’nun Bitcoin’i basitçe geliştiren bir kişi (veya kişiler), donuk bir dahi olduğuna inanmak cazip gelse de, bu tür yenilikler genellikle öylesine, durduk yere ortaya çıkmazlar. Ne kadar orijinal görünürse görünsün, tüm büyük bilimsel keşifler önceden var olan araştırmalar üzerine inşa edilmiştir. Bu noktada Bitcoin’in de öncüleri bulunmaktadır: Adam Back, 1997’de Hashcash’i, ardından Wei Dai’nin b-money’i, Nick Szabo bit gold’u ve Hal Finney Proof of Work algoritmasını icat etti.
Bitcoin teknik belgesinde Hashcash ve b-money’nin yanı sıra çeşitli araştırma alanlarını kapsayan birçok çalışmalardan alıntı bulunuyor. Yukarıda ismi geçen ve Bitcoin’in geliştirilmesinde dolaylı yoldan büyük katkıları olan projelerin arkasındaki birçok kişinin Bitcoin oraya çıkmasında rol aldıkları düşünülebilir. Belki de Satoshi Nakamoto ismi bu isimlerden oluşuyor…
Satoshi Nakamoto Kimliğini Neden Gizliyor?
Bitcoin’in mucidinin kimliğini gizli tutmasının birkaç nedeni bulunuyor. Bunlardan ilki mahremiyet. Bitcoin popülerleşmesi Satoshi Nakamoto’yu rahatsız edici boyutta medya ve hükümet ilgisine neden olacaktı.
Bir diğer neden Bitcoin’in mevcut bankacılık ve para sistemlerinde büyük bozulmaya neden olma potansiyeli olabilir. Bitcoin kitlesel olarak benimsenmesi durumunda ulusların egemen fiat para birimlerinin aşıldığı görülebilir. Mevcut para birimine yönelik bu tehdit, hükümetleri Bitcoin’in yaratıcısına karşı yasal işlem başlatmaya itebilir.
Son neden ise güvenlik. Yalnızca 2009 yılına bakıldığında Bitcoin Blockchain’inde 32.489 blok çıkarıldığı görülebilir. O zaman blok başına ödül miktarı 50 BTC’ydi ve 2009’da çıkarılan bloklar için verilen BTC miktarı tam tamına 1.624.500 BTC. An itibariyle 1.624.500 BTC [mcrypto coin=”BTC” multiply=”1624500″ currency=”TRY”] Türk Lirası’na veya [mcrypto coin=”BTC” multiply=”1624500″] ABD Doları’na karşılık gelmektedir. 2009 yılına kadar sadece Satoshi’nin ve belkide birkaç kişinin Bitcoin madenciliği yaptığı düşünülmesi yanlış olmayacaktır. Bu durumda özellikle Satoshi’nin oldukça büyük bir BTC’ye sahip olduğunu söylenebilir. Bu kadar çok Bitcoin’e sahip olan biri suçluların hedefi haline gelebilir. Bu nedenle Satoshi kimliğini gizlemeyi tercih etmiş olabilir.
Bitcoin Ne Kadar? Güncel BTC Fiyatı
An itibariyle (veriler anlık güncellenmektedir), 1 Bitcoin’in (BTC) fiyatı [mcrypto coin=”BTC” currency=”TRY”] Türk Lirası’na ve [mcrypto coin=”BTC”] ABD Doları’na karşılık gelmektedir.
Ödemeleri Bitcoin ile Kabul Etme
Bitcoin, satılan ürün(ler) veya sağlanan hizmet(ler) için bir ödeme aracı olarak kabul edilebilir. Bir mağaza sahibi, mağaza camına “Burada Bitcoin Geçmektedir” yazan bir tabela yerleştirin. Bu şekilde Bitcoin sahiplerinin ilgisini çekebilirsiniz.
Bitcoin ile ödeme alırken işlemleri gerçekleştirebilmek için bir donanım terminaline veya cüzdan adresi ile QR kodları ve dokunmatik ekran uygulamalarına ihtiyaç duyacaksınız. Çevrimiçi bir işletme, bu ödeme seçeneğini kredi kartı, PayPal vb. ödeme sağlayıcılarının sunması gibi ve hatta çok daha kolay bir şekilde hayata geçirebilir.
Çalışarak Bitcoin Kazanma
Serbest meslek sahipleri, maaşlarını BTC cinsinden alabilirler. Bunu başarmanın en kolay yolu herhangi bir internet hizmet sunmak ve ödeme yöntemi olarak BTC adresinizi göstermektir. Kripto para ile ödeme yapan işverenlerle, iş yapanları buluşturan birçok internet sitesi bulunmaktadır.
Bitcoin’e Yatırım Yapmak
Bitcoin’in geleceğin dijital para birimi olduğuna inanan birçok Bitcoin destekçisi var. Bitcoin’i destekleyenlerin çoğu, onun dünya çapında para transferlerini çok daha hızlı, düşük ücretli hale getiren bir ödeme sistemi olduğuna inanıyor. Bitcoin, herhangi bir hükümet veya merkez bankası tarafından desteklenmese de geleneksel para birimleri ile değiştirilebilir (BTC to fiat) ve aslında, dolar karşısındaki Bitcoin kuru (BTC/USD), dövize ilgi duyan potansiyel yatırımcıları ve tüccarları cezbetmektedir. Nitekim, Bitcoin gibi dijital para birimlerinin büyümesinin başlıca nedenlerinden biri, ulusal fiat paraya ve altın gibi geleneksel emtialara alternatif olarak hareket edebilmesidir.
Diğer varlıklar gibi, düşükten satın alma ve yüksekten satma ilkesi Bitcoin için de geçerlidir. Bitcoin almanın en popüler yolu bir borsadan alım yapmaktır. Ancak Bitcoin kazanmanın ve sahibi olmanın başka birçok yolu bulunmaktadır.
Bitcoin’in Vergilendirilmesi
Mart 2014’te ABD Vergi Dairesi (IRS), Bitcoin dahil tüm sanal para birimlerinin para birimi yerine mülk olarak vergilendirileceğini belirtti. Sermaye olarak tutulan Bitcoin’lerden elde edilen kazanç veya kayıplar, sermaye kazancı veya zararı olarak gerçekleştirilirken, envanter olarak tutulan Bitcoin’ler olağan kazanç veya kayıplara neden olur. Çıkardığınız veya başka bir taraftan satın aldığınız Bitcoin’lerin satışı, mal veya hizmetlerin bedelini ödemek için Bitcoin’lerin kullanılması, vergilendirilebilecek işlemlere örneklerdir.
Bitcoin’e Yatırım Yapmanın Riskleri Neler?
Bitcoin, normal bir öz sermaye yatırımı olarak tasarlanmamıştır. Buna rağmen bazı spekülatif yatırımcılar Bitcoin’in Mayıs 2011’de ve ardından Kasım 2013’te hızla değerlendirdiğini gördükten sonra dijital paraya geçiş yaptı. Bu nedenle birçok kişi onu bir değişim aracı olarak görmek yerine bir değer deposu olarak görüyor.
Bununla birlikte, değer garantisi bulunmamasından dolayı Bitcoin almanın ve elinde tutmanın doğal olarak bazı riskleri bulunmaktadır. Bitcoin için Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu (SEC), Finans Sektörü Düzenleme Kurumu (FINRA), Tüketici Finansal Koruma Bürosu (CFPB) ve diğer kurumlar tarafından birçok yatırımcı uyarısı yapılmıştır.
Kripto para birimi kavramı hala oldukça yeni ve geleneksel yatırımlarla karşılaştırıldığında Bitcoin’in uzun vadeli bir geçmişi veya onu destekleyecek güvenilir geçmişi yoktur. Her geçen gün artan popülaritesi ile Bitcoin giderek daha az deneysel hale geliyor. Buna rağmen 10 yıl sonra yok olup gitmeyeceğinin bir garantisi yok.
Regülasyon Riski
Bitcoin’e para yatırmak riskten kaçanlar için değildir. Bitcoin, devlet para birimlerine rakiptir (itibari para / fiat para) ve karaborsa işlemleri, kara para aklama, yasadışı faaliyetler veya vergi kaçırmak için kullanılabilir. Devletler Bitcoin kullanımını ve satışını regüle etme, kısıtlama veya yasaklama girişiminde bulunabilirler. Bu noktada bazı devletlerin tüm bunları çoktan yapmış durumda olduğunu belirtelim.
Kimi yönetimlerin ise Bitcoin’i yasaklamaktan ziyade bazı kurallar koyduğu görülüyor. New York Eyaleti Finansal Hizmetler Departmanı, 2015 yılında Bitcoin alma, satma, devretme veya depolama ile uğraşan şirketlerin müşterilerin kimliğini kaydetmesini regüle etti. Buna göre, bir regülasyon görevlisine sahip olunmalı ve sermaye rezervlerini korumasını geriyor. Yapılan bu regülasyonla 10.000 dolar veya daha fazla değere sahip işlemlerin kaydedilmesi ve rapor edilmesi gerekiyor.
Bitcoin ve diğer kripto para birimleri için tek tip regülasyon yoksunluğu, beraberinde sürdürülebilirlik, likidite ve globalleşmeyle ilgili sorunlara neden oluyor. Neresinde bakılırsa bakılsın Bitcoin ve diğer kripto para birimleri için regülasyon önemli bir ihtiyaçtır.
Güvenlik Riski
Bitcoin’e sahip olan ve kullanan çoğu kişi, Bitcoin’lerini madencilik yoluyla elde etmezler. Bitcoin borsaları olarak bilinen bir dizi popüler çevrimiçi pazar yerinden veya herhangi bir yerden Bitcoin ve diğer kripto para birimlerini alıp satarlar.
Bitcoin borsaları tamamen dijitaldir ve herhangi bir sanal sistemde olduğu gibi bilgisayar korsanları, kötü amaçlı yazılımlar ve operasyonel aksaklıklar nedeniyle risk altındadır. Bir bilgisayar korsanı, herhangi bir Bitcoin sahibinin bilgisayarının sabit diskine erişim sağlayabilir. Böyle bir durumda özel şifrenin kilidini çalacak olursa Bitcoin’leri başka bir hesaba aktarabilir. Kullanıcılar bunu yalnızca Bitcoin’lerini internete bağlı olmayan bir bilgisayarda depoladıklarında veya kağıt cüzdan kullanmayı seçerek engelleyebilirler.
Bilgisayar korsanları, zaman zaman Bitcoin borsalarını hedef alarak Bitcoin’lerin depolandığı binlerce hesaba ve dijital cüzdana erişim sağlayabilmektedir. Tarihin en büyük Bitcoin hırsızlığı 2014 yılında, Japonya’da bulunan Bitcoin borsası Mt. Gox’un hack’lenmesiyle yaşanmıştır. Bitcoin borsasından milyonlarca dolar değerinde Bitcoin çalındı ve borsa kepenk indirmek zorunda kaldı.
Tüm Bitcoin işlemlerinin kalıcı ve geri alınamaz olduğunu gerçeği özellikle büyük bir sorundur. Bu sorunu nakit para ile uğraşmak gibi düşünebilirsiniz. Bitcoin’ler ile yapılan herhangi bir işlem, yalnızca onları alan kişi iade ederse tersine çevrilebilir. Bitcoin’de herhangi bir bankada olduğu gibi üçüncü taraf veya ödeme işleyicisi yoktur. Bu nedenle Bitcoin kullanıcısı hatalı bir transfer yaptığında bunun geri dönüşü olmaz.
Sigorta Riski
Bazı yatırımlar Securities Investor Protection Corporation aracılığıyla sigortalanmaktadır. Normal banka hesapları, yetki alanına bağlı olarak belirli bir miktara kadar Federal Mevduat Sigorta Kurumu (FDIC) aracılığıyla sigortalanır. Türkiye’de de bu sigortalama yapılmaktadır. Genel olarak, Bitcoin borsaları ve Bitcoin hesapları herhangi bir tür federal veya hükümet programı tarafından sigortalanmaz. 2019’da ticaret platformu SFOX, Bitcoin yatırımcılarına FDIC sigortası sağlayabileceğini açıkladı. Ancak sunulacak sigorta yalnızca işlemlerin nakit içeren kısmını kapsıyor.
Dolandırıcılık Riski
Bitcoin ağında sahipliği doğrulamak ve işlemleri kaydetmek için özel anahtar şifrelemesi kullanılmaktadır. Yine de dolandırıcılar sahte Bitcoin satmaya kalkışabilmektedir. Örneğin, Temmuz 2013’te SEC, Bitcoin ile ilgili bir saadet zinciri operatörü hakkında yasal işlem başlattı. Ülkemizde de zaman zaman bu tip saadet zincirleri ortaya çıkabiliyor. Bu sebeple Bitcoin dolandırıcılarına karşı her zaman temkinli olmak gerekiyor.
Fiyattaki Yüksek Oynaklık Riski
Herhangi bir yatırımda olduğu gibi, Bitcoin’in fiyatı oynaktır. En büyük kripto para birimi, kısa tarihinde oldukça yüksek oynaklıklar gördü. Bitcoin’in fiyatı, borsalardaki yüksek hacimli alım satımlara ve gelecek haberlere karşı yüksek bir duyarlılığa sahiptir. CFPB’ye göre, Bitcoin’in fiyatı 2013’te tek bir günde %61 düşerken, 2014’te günlük fiyat düşüşüyle rekor kırdı. Böylece Bitcoin sadece bir günde %120 değer kaybetmiş oldu.
Daha az insan Bitcoin’i bir para birimi veya değer deposu olarak görmeye başlarsa, bu kripto para birimlerinin yüksek oranda değer kaybedeceği ve hatta değersiz hale geleceği anlamına gelir.