Bakkt adlı platformda nakit (kağıt para) değil gerçek Bitcoin teslimatlı türev işlemlerin başlaması 2019’da kripto para piyasalarının heyecanla beklediği bir gelişmeydi. Ancak dağ fare doğurdu. Platformun işlem hacmi çok düşük kaldı.
Hayal kırıklığı fiyatlara bile yansıdı. Bitcoin 10.000 dolarlardan 70008000 dolarlar bandına düştü.
Ancak asıl önemli gelişme bir çok ciddi olayda olduğu gibi sessiz sedasız meydana geldi. 26 Eylül’de Venezuela Bitcoin ve Ethereum’u merkez bankası rezervlerine eklemek için yöntem arayışında olduğunu açıkladı.
ABD’nin ekonomik ambargolar altında uluslararası finans sistemine erişimi çok güç olan Venezuelalı bir devlet petrol şirketi yaptığı petrol satışı karşılığında Bitcoin ve Ethereum kazanmıştı. Fakat şirket bu kripto paralar ile kendi başına dünya piyasalarında başka alışverişler yapmaya kalktığında sorun ile karşılaşacağını düşünüp Merkez Bankası’ndan yardım istemişti. Venezuela Merkez Bankası ambargolara karşı başka merkez bankaları ile ilişkiye geçerek daha esnek hareket edebilirdi.
Ciddi bir sorun var
Özellikle 2008 Krizi’nden bu yana küresel finans sistemi ciddi bir sorun ile karşı karşıya. Amerikan merkez bankası FED krizde batan büyük bankaları kurtarmak için ülkenin 200 yıllık tarihinde basılmış Merkez Bankası parasının dört katını birkaç yıl içerisinde bastı. Böylece Merkez Bankası parasının ülke üretimine oranı %10’dan %20’ye tırmandı. Amerika’yı takip eden diğer büyük merkez bankaları da çılgın gibi para bastı. Merkez Bankası parasının ülke üretimine oranı Avrupa’da %40 Japonya’da %100 ve İsviçre’de %120’yi aştı.
Basılan bu aşırı miktarda kağıt (fiat) para borsa emlak ve bono gibi yatırım aracı piyasalarına akarak tarihte görülmemiş balonlar oluşturdu. 2008’de batması gereken kötü yönetilen ya da ekonomik ömrünü tamamlamış şirketler piyasadan sürekli düşük faizle borçlanarak yüzmeye devam etti. Böylece ekonomide verimli kaynak dağılımı bozuldu. Ayrıca şişen varlık balonları en gelişmiş ülkelerde bile gelir dağlımını çok olumsuz etkiledi. Bu durum ise tüm dünyada popülist ve aşırıcı liderlerin yönetime gelmesine ve yabancı düşmanlığının artmasına neden oldu.
İşte merkez bankalarının on yıldır sürdürdüğü bu deneyin sonu FED normale dönmeye çalıştığında borsanın düşmeye başlamasıyla geldi. Borsanın çökmesini göze alamayan Amerikan merkez bankası tekrar faiz indirmeye ve piyasaya repo ile yeniden para basmaya başladı.
Bitcoin bir tepki olarak doğmuştu
Bitcoin 2008 Krizi’ne ve sonrasında uygulanan Merkez Bankası politikalarına bir tepki olarak doğmuştu. Bugünkü sistemde insanların yönettiği ne yapacağı belli olmayan merkez bankaları sınırsız bir biçimde para basa biliyor. Oysa bir bilgisayar programı olan Bitcoin adeta küresel otomatik bir Merkez Bankası gibi çalışır. Programındaki tanım icabı üretebileceği Bitcoin miktarı sadece 21 milyondur. Şu an 17 milyon Bitcoin vardır ve kalan 4 milyonun da yaklaşık 120 yıl içerisinde üretileceği bellidir. Yani Bitcoin önümüzdeki 120 yıl içerisinde uygulayacağı para politikasının ne olacağı kesin olarak belli olan en güvenilir merkez bankasıdır.
Öteki merkez bankaları sürekli bastıkları para miktarını artırarak kendi para birimlerinin değerini enflasyonla düşürür ve o parayı kullanan milyarlarca insanı sürekli fakirleştirir. Oysa Bitcoin baştan basacağı para miktarını sınırlamıştır. Böylece ekonomi büyüdükçe mecburen Bitcoin değer kazanacak. Bu nedenle Bitcoin mükemmel bir değer saklama ve rezerv para birimidir.
Yanlış bir inanış var…
Kripto para dünyasında bana göre yanlış bir inanış var: Diyorlar ki günlük hayatta Bitcoin ne kadar çok kullanılırsa o kadar yayılacak ve değeri artacak. Oysa günlük hayatta kullanılan para yani dolaşımdaki nakit para toplam para arzının çok küçük bir miktarını oluşturur. İngiliz GS4 adlı şirketin düzenlediği araştırmaya göre dünya genelinde kullanılan nakitin küresel GSMH’ye oranı 2018’de sadece %96’ydı. Yani yaklaşık 758 trilyon dolar değerindeydi.
Geri kalan para büyük oranda değer saklama amacıyla kullanılır. İşte Bitcoin’in hedeflediği asıl pazar bu değer saklama ve rezerv para piyasasıdır. Dünya merkez bankalarının altın dışı döviz rezervleri toplamı 11 trilyon dolar civarındadır. Asıl büyük rezervlerin tutulduğu bono piyasası ise SIFMA verilerine göre 2017 itibariyle 100 trilyon dolar düzeyindedir.
Şimdiye kadar bir çok devlet Bitcoini kendi para üretim tekeline bir tehtit olarak gördü. Venezuela İran Çin vb Ülkeler Bitcoini Bitcoin madenciliğini yasakladı. Ancak teknik olarak bunun mümkün olmadığını görünce kendi dijital paralarını basmaya karar verdiler. Örneğin Venezuela Petro isimli bir para çıkardı. Çin de dijital bir yuan çıkarmaya hazırlanıyor. Oysa yapılması gereken Bitcoin ile rezerv tutmaktı. Çünkü Venezuela örneğinde olduğu gibi dünya sizin ülkenize ve paramızla güvenmiyorsa yeni çıkaracağınız kripto paraya da güvenmeyecektir. Keza İran bitcoin madenciliğini yasal hale getirdi. Beyaz Rusya Bitcoin madenciliği için teşvikler çıkardı.
Ambargoları ya da dolarSWIFT hakimiyetini aşmak için evet her devlet kendi kripto parasını çıkarabilir. Ancak doların rezerv para olması ve fiilen kasada ne kadar dolar varsa o kadar para basa bilme durumunu aşmak istiyorsanız size ambargo uygulamayacak tarafsız otomatik başka bir rezerv para lazım demektir.
Devletin kendi başına para üreteceği efsanesini Amerikalılar çok değil 48 yıl kadar önce uydurdu. Ozamana dek dünyanın asıl rezerv parası altındı. Dolar altına tüm diğer para birimleri de dolara bağlıydı. Bankaya kağıt dolar götürdüğünüz zaman onun karşılığı altını banka size vermek zorundaydı. Bu şekilde 2. Dünya Savaşı sonrası 20.000 ton olan altın rezervini 8000 tona düşüren ABD acil durum önlemi olarak 1971’de altın ile doların bağını kopardı.
İşte ABD’ye günümüzde böyle sınırsız para basa biliyor. Üzerinde yeşil siyah mürekkep bulunan kağıt parçalarını verip dünyanın her yerinden mal hizmet ve insan kaynağı alıyor.
1971‘den sonra bozulan ve 2008’de kalp krizi geçiren bu sisteme karşı Bitcoin (altın ve gümüşle birlikte) adeta bir panzehir gibi ortaya çıktı. On yıldır bir çok badireye rağmen Bitcoin’in giderek gelişmesinin arkasında mevcut finans sisteminin bozuk olması gerçeği yatıyor.
Tüm diğer devletler Bitcoin’in farkına varacak…
Bitcoin ilk ortaya çıktığında sadece değişim aracı olarak ‘Silk Road’ olayında olduğu gibi sistem dışı kişilerce illegal işlerde kullanıldı. Fakat sonra milyonlarca yasal kullanıcıya ulaştı. İşte bugün de üst seviye rezerv para olarak önce sistem dışına itilen devletler tarafından kullanılacak.Ancak yakın gelecekte dolar hakimiyetinden kurtulmak isteyen tüm diğer devletler Bitcoin’in farkına varacak.
Bugün Venezuela bir ilk adım attı. Elbette bu adım kısa vadede fiyatı yukarı içmeyecek. Fakat önümüzdeki yıllarda sistem dışına içilmiş ülkelerin arkasından önce diğer merkez bankaları ve sonra da emeklilik fonları gibi bonolarla rezerv tutan diğer büyük finans kurumları gelecek. Bitcoin ile rezerv tutulacak ve Bitcoine dayalı bonolar çıkartılacak. Böylece sadece 21 milyon adet var olabilecek bir para basacak birimi toplamda 111 trilyon dolar değerinde bir piyasaya doğru açılacak.
Erkan Öz / INFO Danışmanlık CEO’su
