Yeni tip corona virüsü Covid19’un yüzeylerden de bulaştığı anlaşıldı. Günlük hayatta en çok el değiştiren yüzeylerin başında kağıt paralar geliyor.
Henüz tedavisi olmayan virüsün yayılmasını engellemek çok kritik. Karantinalar binlerce hayat kurtarabilir. Çin devleti bu durumda kağıt paraları da karantinaya almaya başladı.
Kullanılmış banknotlar morötesi ışınlar ve yüksek ısıyla dezenfekte edildikten sonra 7 ila 14 gün kasalarda tutuluyor. Bankalar müşterilere gerektiğinde kullanılmamış yeni banknotlar veriyor. “Karantina altına” alınan paralar ise gözlem süresi dolduktan sonra piyasaya sürülecek.
Haber medyada çok ilgi görünce kripto para piyasalarında da bir beklenti oluştu. Kağıt para bu şekilde kullanılmayınca yüzlerce milyon Çinlinin kripto paralara akın edeceğini Bitcoin’in bu işten çok karlı çıkacağını vs düşünenler var.
Bence bu değerlendirmeler hatalı. Kripto paralar ve özellikle Bitcoin dijital para oldukları için ilgi görmüyor. Bitcoin bağımsız ve sınırlı para olduğu için ilgi görüyor. Dağıtık veritabanı teklonoljileri (DLT) parayı dijitale taşıdıkları için değil bağımsız ve sınırlı parayı dijital ortamda mümkün kıldıkları için önemli. Bitcoinin ‘dijital ortamda taşınabilir’ de olması sadece bir artı özellik.
Tüm kripto paralar dijital paradır ama tüm dijital paralar kripto para değildir. Yani kripto paralar ve Bitcoin dışında zaten bir çok dijital para var. Para on yıllar önce çoktan dijital ortama taşındı. 1960’larda bilgisayarların ve kredi kartlarının yaşamımıza girmesi ile bizim kağıt para olarak tanıdığımız paralar da büyük oranda dijitalleşti.
İngiliz G4S Şirketinin bir araştırmasına göre dünyada bugün kullanılan nakit para toplam küresel üretimin sadece %96’sı civarında. Geri kalan para dijital kayıtlar şeklinde tutuluyor.
Çoğumuz artık kağıt para yerine kredi ve debit kartlarını ya da cep telefonlarımıza yüklü uygulamaları ödemeler ve diğer işlemler için kullanıyoruz. Çin zaten şu anda özellikle mesajlaşma uygulaması WeChat ve QR kodlu ödemelerde dünya lideri.
Sonuç olarak tüm dünyada ve Çin’de kağıt para kullanımı zaten tarihi düşük seviyede. Çin devleti Covid19’u bahane ederek kağıt paraları tedavülden kaldırmaya çalışmıyor. Talep halinde kullanılsın diye yeni paralar piyasaya sürüyor. Eski paraları ise dezenfekte ettikten sonra yine kullanıma sunacağını söylüyor.
Çin halkı doğal olarak hastalık bulaşmasın diye kağıt paralardan uzak durabilir. Ancak ilk alternatif kripto paralar değil. Çin para birimi yuan zaten büyük oranda dijitalleşmiş. Mesajlaşma uygulamaları ile QR kodlu ödemeler zaten ‘dilencilere’ kadar yayılmış.
Kripto dışınnda yoğun olarak kullanılan birçok dijital alternatif varken hastalık veya herhangi bir sebeple kağıt paraların kullanımının engellenmesi doğrudan kripto paralara talebi arttırmayacaktır. Zira bu haberin çıktığı son 23 günde Bitcoin ve genel olarak kripto para fiyatları bırakın artırmayı azalıyor.
Kripto para ve özellikle Bitcoin fiyatlarını etkileyen başlıca faktörler şunlar: Bitcoin üretim maliyeti klasik finans sistemine güven ve klasik merkez bankalarının sınırsız (dijital ya da kağıt) fiat para basmaları. Covid19 yayılırsa ve klasik finansal sisteme güven azalırsa işte o zaman Bitcoin’e talep artar.
Nakit ya da elle tutulan paraların bir şekilde ortadan kaldırılması hiç de sevinilecek bir şey değil. Çünkü bugünkü birçok klasik merkez bankasının ve özellikle IMF’nin amacı kağıt paranın ardından altın gümüş ve hatta Bitcoini engelleyip tam bir nakitsiz (cashless) toplum oluşturmak. Buradaki nihai hedef ise her vatandaşın tüm finansal işlemlerini görmek ve kontrol hatta manipüle etmek.
Kripto para camiasının amacı kağıt paraları ortadan kaldırmak olmamalı. Aksine kağıt paraların eskisi gibi sağlam parasal varlıklara bağlanmasını temin etmeye çalışmak gerek. Kağıt paralar 1913’te ABD merkez bankası FED’in kuruluşundan önce olduğu gibi %100 altın gümüş ve hatta Bitcoine endeksli hale gelmeli. Milletlerin ve bireylerin finansal özgürlüğü ancak bu şekilde sağlanabilir.
Unutmayın ki ‘kirli’ olan sadece kağıt paralar değil. Bitcoin dahil dijital parasal işlemleriniz için kullanacağınız bilgisayar ya da cep telefonu yüzeyleri de eğer sık ve düzenli temizlik yapmıyorsanız çok temiz sayılmazlar…
