Merkeziyetsiz borsa anlamına gelen Decentralized Exchange (DEX), kullanıcılar arasındaki kripto varlık ticaretini yöneten blok zinciri tabanlı uygulamalardır. Geleneksel borsaların aksine DEX’ler, bu işlemi tamamen otomatik çalışan algoritmalar aracılığıyla yapar. Bu sayede, yapılan işlemler eşler arasında (P2P) gerçekleşir.
Decentralized Exchange (DEX) nedir?
Bir merkeziyetsiz borsa, geleneksel ve merkezi borsaların kökeninde var olan sorunları çözmeye odaklanır. Merkeziyetsiz bir borsanın ana hedefi aracıları ortadan kaldırmaktır. Bu sayede, kullanıcılar bir aracıya gerek duymadan doğrudan birbirleri arasında işlem yapabilmektedir. Bir DEX, kullanıcıların kripto varlıklarını kendi bünyesinde korumaz ve incelemez. Kullanıcılar tüm varlıklarını doğrudan kendi cüzdanlarında tutar.
Merkeziyetsiz borsalardaki işlemler, algoritmalar veya katılımcılar tarafından gözetlenir ve denetlenir. Kullanıcıların varlıklarının güvenliği dağıtık defter teknolojisi (DLT) adı verilen bir sistemle sağlanır. DEX alanında en çok Ethereum (Uniswap, IDEX vs.), Graphene (BitShares, CryptoBridge vs.) kullanılır. Kullanıcılar, kripto para tabanlı blok zinciri ağlarını (Waves, Switcheo vs.) da tercih edilmektedir.
Merkeziyetsiz ve Merkezi borsaların farkları nelerdir?
Geleneksel merkezi borsalarda, kullanıcıların kimlik ve varlık bilgileri hizmet sağlayıcısı olan şirketin hesaplarında tutulur. Bu tip oluşumlar, kullanıcıların verilerini ve hesap hareketlerini tutmakla yükümlüdür. Kâr amacı güden kişi ve kuruluşlar tarafından yönetilen bu borsalar, platform faaliyetlerini kendi başına kontrol eder ve hizmetin geliştirilmesi için alınan kararları da kendi başlarına alırlar.
Merkeziyetsiz borsalarda (DEX) ise durum bunun tam tersidir. Bu tip borsalarda önemli kararlar, katılımcıların desteğiyle otomatik ve yarı-otomatik biçimde alınır. DEX’ler, merkezi borsaların aksine, kullanıcılar arasında doğrudan etkileşime izin verir. Kullanıcı verilerinin dağıtımı ve saklanması için dağıtık defter teknolojisi kullanılmaktadır. Bu, borsanın fonları ve kişisel verileri kendi bünyesinde saklamadığı anlamına gelir. DEX’ler, yalnızca satın alma veya satma amacıyla oluşturulan işlemlerde eş bulma hizmeti verir.
DEX’lerin avantajları nelerdir?
Merkeziyetsiz borsalar anlamına gelen DEX’lerin kullanıcılar için avantajlı yanlarının çoğu tek merkeze bağlı olmayan yapılarından gelir. İşte bu avantajlardan bazıları:
- Merkeziyetsiz borsa güvenlidir çünkü bu tip borsalar kullanıcıların varlıklarını bünyelerinde saklamaz. Bu, borsanın hacker saldırısına maruz kalması veya tamamen çökmesi durumunda bile varlıklarınızı kaybetmeyeceğiniz anlamına gelir. Ayrıca, DEX’lerin sahip olduğu dağıtık yapı, kötü niyetli bilgisayar korsanlarının işini zorlaştırır, bu da siber saldırı riskini azaltır.
- Bu tip hizmetlerin bir diğer avantajı da piyasa manipülasyonunun düşük olmasıdır. DEX’lerde merkezi bir yapı bulunmadığından pariteler üzerinde manipülasyon yapmak ve işlem hacimlerinde sahtecilik gerçekleşmesi ihtimali çok düşüktür. Bu tip hizmetlerde bireysel hesaplar bulunmadığından kişisel verilerinizin çalınması pek mümkün değildir.
Merkeziyetsiz borsanın dağıtık yapısı, yerel ve uluslararası düzenleyicilerden korunmasını sağlar. Merkezi yapılar, yetkili kurumların düzenlemelerini bire bir uygulamak zorundadır. Bu nedenle, zaman zaman verilen hizmet olumsuz yönde etkilenebilmektedir. Ek olarak, Kriptoarena.com olarak da bildirdiğimiz üzere, yetkili kişi ve kurumlar son dönemde merkeziyetsiz borsaları düzenleme yolunda adımlar atmaktadır.
Son dakika gelişmelerden anında haberdar olmak için bizi Twitter’da Facebook’ta ve Instagram’da takip edin ve Telegram ve YouTube kanalımıza katılın!
