Paranın tarihi bize gösteriyor ki kim askeriekonomik anlamda güçlüyse onun parası değerli ve tercih edilir rezerv para oluyor.
Aşağıdaki tablo da bu durumu gösteriyor.
20. yüzyılın en büyük ekonomikaskeri gücü ABD. Dolar da dünyanın her yerinde geçerli para birimi.
Aşağıdaki tabloda küresel boyutta para birimlerinin rezerv olma yüzdesini var. ABD doları yüzde 61’lik paya en yüksek paya sahip. Tablo 2019 yılının 1. Çeyreğindeki son durumu gösteriyor.
ABD doları dünyanın önde gelen rezerv para birimi olarak tercih edilen para. ABD dolarının yaklaşık yüzde 65i şu anda Amerika Birleşik Devletleri dışında kullanılıyor ticaret finansmanının yüzde 80i dolar olarak yapılıyor.
Yani tartışmalı olsa da hala ABD doları kullanıyor. Arada doların tahtı sallanıyor haberleri okuyoruz ancak o tahttan doları inmesi o kadar kolay değil taht savaşı olsa da kral o tahtı bırakmaya hazır değil istekli hiç değil.
Rezervlerin çeşitlendirilmesi gibi bir amaçla ülkelerin doların dalgalanmasından etkilenmelerini en aza indirmek için ADB doları dışında para birimlerini elde tutma oranlarını artırdıklarını altın aldıklarını ve yer yer dış ticarette yerel para birimi kullanma tercihini dillendirdiklerini okuyoruz.
Kripto paralar neden rezerv para olmasın
Tam da burada araya kripto para dünyasının isimleri giriyor. Değer saklama aracı olarak kullanılabilen kripto paralar neden rezerv para olmasın neden dolara rakip olmasın? Bunun mümkün olduğunu düşünenler var. Ama bence oraya daha çok yol var.
Rezerv para (dolar veya euro vb..) uluslararası işlemlerde uluslararası yatırımlarda ve küresel ekonominin tüm alanlarında kullanılır. Rezerv olmada esas konu “güven”. Bir noktada küresel boyutta ortak para biriminden bahsederken digital paraların devletler tarafından rezerv para olarak kullanılması çok uzak mıdır dünya bu alternatife ne kadar hazır bunu tartışmalıyız. Çünkü dünyanın bir “dolar sorunu” var.
Eğer “güç” ün tanımı değişiyorsa paranın tanımı da “kral para”nın adı da değişebilir. Tarih boyunca değişmiş yine değişir. Elbette bir ihtiyacın karşılığı olarak doğan digital para ihtiyaç ve avantajları istikametinde ilerleyecek ama riskleri de devam edecek. Kafalardaki soru işaretleri ne kadar ortadan kalkar hangi hızla” güven” artarsa alternatif rezerv olma ihtimali de o derece artabilecek belki.
Erdoğan TURAN
Twitter: @erdogan_turann
