Genelde en sonda söyleneni biz en başta söyleyelim. Kripto paralar yasaklanmadı.
Peki kripto para arzı veya token arzı yasaklandı mı? Hayır kripto para arzı ve token arzı da yasaklanmadı.
O hale piyasada mevcut kripto paralar yasak ürün haline mi geldi? Hayır, yapılan düzenleme ile mevcut kripto paraları yasak ürün haline getiren bir kural bulunmuyor. Aynı şekilde bundan sonra kripto para arzı da yasaklanmıyor.
O halde getirilen düzenlemenin amacı, hedefi, etkisi nedir?
Yönetmelik ile esasen, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kanununun 4. maddesinin üçüncü fıkrasının (I) numaralı bendinin (f) alt bendi ile dördüncü fıkrası ve 6493 sayılı Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanunun 12. maddesinin üçüncü fıkrası ile 18. maddesinin altıncı fıkrasının Merkez Bankasına verdiği bir yetki kullanıldı.
Buna göre Yönetmelik; ödemelerde kripto varlıkların kullanılmamasını hedefliyor.
Yine ikinci bir hedef, ödeme hizmetlerinin sunulmasında ve elektronik para ihracında kripto varlıkların doğrudan veya dolaylı olarak kullanılmamasıdır.
Burada ödeme ve elektronik para kuruluşlarının kripto varlıklara ilişkin alım satım, saklama, transfer veya ihraç hizmeti sunan platformlara veya bu platformlardan yapılacak fon aktarımlarına aracılık etmemesine ilişkin kurallar konulmaktadır.
Yönetmeliğin en önemli etkisi nerede?
Bence yönetmeliğin en önemli etkisi kripto varlıkları tanımlaması ve tanımasında. Böylece kripto varlıklar hukukumuzda meşru, tanınmış bir statüye sahip oldu.
Buna göre, kripto varlıklar, dağıtık defter teknolojisi veya benzer bir teknoloji kullanılarak sanal olarak oluşturulup dijital ağlar üzerinden dağıtımı yapılan, ancak itibari para, kaydi para, elektronik para, ödeme aracı, menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracı olarak nitelendirilmeyen gayri maddi varlıkları ifade eder.
Yani Kanunkoyucu kripto varlıkları tanımladı ve tanıdı. Üstelik mevcutla da sınırlamadan, ileride ortaya açıkacak teknooji ve ürünleri de tanıma dahil etti.
Öte yandan kripto varlıkların, ödemelerde doğrudan veya dolaylı şekilde kullanılması yasaklandı. Bu kripto varlıkların gelişmesi için önemliydi. Ödemelerde kullanılamama kripto varlıkların kullanım alanının daralmasına, fiat parayla rekabete imkan verilmemesine yol açacak. Tabi, ödeme olmayan mal değişimi vasfında işlemler halen yapılabilir. Bunun için ilgili kripto varlığın nasıl tanımlandığı, özellikleri belirleyici olabilir.
Kripto varlıkların ödemelerde doğrudan veya dolaylı şekilde kullanılmasına yönelik hizmet sunulamayacağı kuralı kimi kapsıyor?
Bu çok net değil ancak kapsam 6493 olunca ödeme kuruluşları ve elektronik para kuruluşlarını kapsadığını kabul etmek doğru olur. Yani bankaların ödeme hizmetlerini kapsamadığı en azından lafzen ve teknik açıdan görülüyor. Tabi maksadın bu olup olmadığını Merkez Bankası açıklayacaktır.
Yönetmelik 6493’ü dayanak alınca hedef ve kapsamı da ödeme kuruluşları ile elektronik para kuruluşları oldu. Buna göre; ödeme hizmeti sağlayıcıları, ödeme hizmetlerinin sunulmasında ve elektronik para ihracında kripto varlıkların doğrudan veya dolaylı olarak kullanılacağı bir şekilde iş modelleri geliştiremez, bu tür iş modellerine ilişkin herhangi bir hizmet sunamaz. Burada bankalarda kapsamda. Çünkü ödeme hizmet sağlayıcıların arasında bankalar da var. Ancak madde bankaları da kapsar şekilde ödeme hizmetlerinin sunulmasında ve elektronik para ihracında kripto varlıkların doğrudan veya dolaylı olarak kullanılacağı bir şekilde iş modellerinin geliştirilemeyeceğini belirtirken ve bu tür iş modellerine ilişkin herhangi bir hizmet sunulamayacağını izah ederken; bankaların, kripto alım satımı için fon transferi yapmasından bahsetmiyor ve bunu yasaklamıyor.
Yani en çok merak edilen; bankalardan kripto alım satımı için eft, havale yapabilecek miyiz? sorusunun cevabı EVET. Yönetmelik, bankada parası olanın, bunu bir kripto platformunun hesabına havale etmesine ve bu bakiyeyle kripto platformunda alım satım yapmasına engel olmuyor. Bu da kanun koyucunun kripto paraları hem yasaklamadığını hem de bankaların bu platformlarla ilişkisini kesmediğini gösteriyor.
Öte yandan, ödeme ve elektronik para kuruluşlarının, kripto varlıklara ilişkin alım satım, saklama, transfer veya ihraç hizmeti sunan platformlara veya bu platformlardan yapılacak fon aktarımlarına aracılık etmesi ise yasak. Burada bankalar değil 6493 sayılı Kanun kapsamındaki ödeme ve e para kuruluşları söz konusu. O bakımdan, bankalardan, kripto platformalarına ödeme yapılması veya alınması mümkün ve devam ediyor. Ödeme işleminin yasaklanması ise dayanak 6493 olunca bu kanundaki ödeme tanımı ile sınırlı yorumlanmalı. 6493 sayılı Kanun’da ödeme işlemi; gönderen veya alıcının talimatı üzerine gerçekleştirilen fon yatırma, aktarma veya çekme faaliyeti olarak tanımlanır. Fon ise banknot, madeni para, kaydi para veya elektronik parayı ifade eder. O halde fon olarak kabul edilen bu varlıkların ödeme ve e para kuruluşları tarafından krİpto alım satımında ödeme işlemlerinde kullanılmaması hedeflenmektedir. Bu tanım ve kapsam dışındaki işlemler ise kural olarak Yönetmelik ile herhangi bir kısıtlamaya tabi değildir. Yönetmeliğin kısa, kapsamı net olmayan bir düzenleme olmasının ise bir hayal kırıklığı yarattığını paylaşmak gerekir. Zira, konu kapsamlı, tartışmalar derini ülke bakımından ve global eksende değişen bir teknoloji – finans dünyası söz konusuyken bu düzenlemenin kalıcı olacağı noktasında tereddütler söz konusu. Fakat ne değişti derseniz, aslında değişen değil netleşen bir durum söz konusu. Bu da ödeme kuruluşları ve e para kuruluşlarının kripto varlıklarla işlem yapmalarının yasaklanması ki çok yaygın değildi. Tabi bu kısıtlamanın bankaları kapsamaması ise ödeme ve e para kuruluşlarının rekabet gücü bakımından itiraz edecekleri bir zaaf daha yaratmış oldu. Öte yandan bu durum, kısa bir süre evvel kurulan Türkiye Ödeme ve Elektronik Para Kuruluşları Birliğinin üyelerinin menfaatlerini korumak bakımından maalesef etkili olamadığını da akla getiriyor.
