Son bir haftada arka arkaya gelen haberlerle aralarında PayPal MasterCard Visa Stripe ve eBay’in de bulunduğu bir çok uluslararası firma Facebook’un kripto para projesi Libra’dan çekildiğini açıkladı. Medya ‘Libra Öldü’ diye başlıklar atmaya başladı. Bence bu sonuca varmak için henüz çok erken.
Facebook tıpkı IMF’nin para birimi SDR gibi küresel olarak en çok kullanılan döviz ve finansal varlıklardan bir sepet oluşturmayı planlıyor. Libra isimli bu varlığa dayalı sepet para birimi kendine ait bir blokchain (blokzincir) üzerinde çalışacak. Böylece Facebook herhangi bir otorite (örneğin SWIFT) veya devletin onayına ihtiyaç duymadan tüm dünyada işleyen bir para sistemi kuracak.
Elbette Facebook’un en önemli avantajı kontrol ettiği sosyal medya platformlarında 2 milyarın üzerinde kullanıcı toplamış olması. Facebook Libra ile özellikle dünyada banka hesabı olmayan ama akıllı cep telefonu ve sosyal medya hesabı olan 100 milyonlarca insanı hedefliyor. Amaç bu insanlara hem bankacılık hizmeti vermek hem de online alışveriş olanağı sağlamak.
Hala en çok dolar kullanılıyor
Libra mevcut parasal ve finansal varlıklara dayanacağına göre aslında Amerikan dolarını giremediği yerlere sokmuş olacak. Çünkü dünyada hala en çok kullanılan para dolar ve en istikrarlı kabul edilen finansal varlıkların büyük kısmı dolar cinsi olarak çıkarılıyor. Doğal olarak sepetin ağırlıklı bölümü dolar varlıklardan oluşacak.
Facebook Librayı tek başına değil İsviçre merkezli bir vakıf çatısı altında kendisi gibi dünya devi başka şirketlerle ortaklaşa yöneteceğini söylüyordu. Ayrılan dev şirketlerin ardından bu yapı zayıflamış oldu.
Kimler Libra’ya Karşı
Özellikle Trump yönetiminin ticaret savaşları politikasını sertleştirdiği bir dönemde dolar boyunduruğunda olmak istemeyen ya da doların daha da yayılmasını engellemeyi amaçlayan ülkeler Libra’ya karşı çıktı.
Eylül ayında Fransa Maliye Bakanı Bruno Le Maire Facebook’un kripto parasının Avrupa genelinde yasaklanacağını açıkladı.
Rusya Maliye Bakanlığı Libra’yı yasaklamayacaklarını ancak Libra ya da başka kripto paralarla alışverişe de izin vermeyeceklerini duyurdu. Yani Libra Rusya’da dolar gibi alınıp satılan bir döviz olacak ancak alışverişlerde kullanılamayacak.
İngiltere Maliye Bakanı Philip Hammond ise Libra’ya karşı olmadıklarını ancak yasalarla sıkı şekilde denetleyeceklerini belirtti.
Libra’ya ikinci büyük muhalefet ise ABD içinden özel sektöre ve spesifik olarak Mark Zukerberg’in kişiliğine güvenmeyen kesimlerden geldi. İki Kongre üyesi French Hill ve Bill Foster ABD Merkez Bankası FED Başkanı Jerome Powell’a gönderdikleri bir mektupta Libra’ya şüpheyle yaklaştıklarını belirterek FED’den kendi kripto parasını çıkarmasını istedi.
Facebook gibi özel bir kuruluş yerine devletlerin kendi kripto paralarını çıkarması düşüncesi hemen yayıldı. Almanya Maliye bakanı Olaf Scholz geçtiğimiz günlerde dijital Euro’nun çok faydalı olacağını söyledi.
Çin Merkez Bankası (PBOC) ise Libra’nın aslında yeniden güzel biçimde paketlenmiş dolar olduğunu çok iyi anlamıştı. PBOC Araştırma Bürosu Direktörü Wang Xin’in Temmuz ayında Libra’nın kendilerini de bir kripto para çıkarmaya zorladığını açıkladı.
Libra’nın geleceği
Ulusal kripto paralar söz konusu ülkelerin kendi içinde fiat ve kripto para sistemlerinin entegrasyonu ve ödemelerde kolaylık sağlanması bakımından önemli olacaktır. Ancak Libra projesinin amacı bazı ulusal paraları özellikle de doları şu anda giremediği yerlere sokmaktır. Doları veya başka bir ulusal para birimini kripto para yaptığınız zaman onu yine bankacılık sistemi üzerinden çalıştıracaksınız banka hesabı olmayan 100 milyonlarca insana yine ulaşamazsınız. Sırf Librayı engellemek için bankacılık sistemini kripto paralarla bağlamak ayrıca başta Bitcoin olmak üzere tüm bağımsız kripto paralara çok ciddi prestij kazandıracak ve bunlara yeni bir yatırım dalgası akmasını sağlayacaktır.
Bankacılık sistemi ile bağlamasanız bile yasal bir kripto dolar bugün kripto para sektöründe hala büyük güven sorunu yaşayan dolara endeksli ‘stable coin’lerin yok olmasını getirecektir. Böylece kripto para sektörü hem büyük bir sorundan kurtulacak hem de yine çok ciddi bir yeni yatırım akışına sahne olacaktır. Çünkü kripto paraları kullananların büyük çoğunluğu fiat paraların oluşturduğu enflasyon baskısından kurtulmak için oradadır. Eninde sonunda fonlar bu sefer daha büyük miktarda bağımsız kripto paralara akacaktır.
Eğer ABD yönetimi bu sebeplerle devlet olarak bankacılık sistemini kullanıp kripto dolar işine girmek istemezse Libra için hala büyük bir pazar var olacak demektir.
Zaten Amerikan sisteminin yapı taşları yeşil ışık yakmamış olsaydı Facebook Libra projesini hiç başlatamazdı. FED Başkanı Powell Zukerberg’in Librayı ortaya atmadan önce gelip kendilerine danıştığını açıklamıştı. Benim şahsi kanaatim ABD Zukerberg’i çok zorlayacak ama günün sonunda bu proje Amerikan dolarının dünyada daha da fazla kullanılmasını doğuracağı için Libra’ya engel olmayacaktır.
