Merkez bankaları son yıllarda bir “dijital para” çıkarma
yarışı içinde. İyi ama neden?
Aslında daha olayın isminde bir algı yönetimi söz konusu.
“Dijital para” kayıtları dijital ortamda tutulan para demektir. Zaten bugün klasik
kağıt paraların çoğu dijital ortamda üretilir ve işlem görür. Oysa merkez
bankalarının yarış içinde olduğu konu dijital değil kriptoparalar. Yani
blockchain vb dağıtık verirabanı teknolojileri (DLT) ile çalışan paralar.
Kripto paranın bugün kullanılan klasik dijital paradan ne
farkı var? Çok basit: Blockchain dış müdahale ile kapatılamaz. Yani bir Merkez
Bankası kriptopara çıkartıyorsa dışarıdan bir güç özellikle ABD bu parayı
istediği gibi durduramaz. Oysa Washington yönetimi Rusya İran vb bir çok
örnekte gördüğümüz gibi bugünkü klasik dijital paraları istediği an küresel
finans sisteminden tamamen kopartabilir.
Merkez bankalarının ticari banka hesabı olmayan
vatandaşlara da ulaşmak istemesi dijital yani kripto para projelerinin
arkasındaki neden olarak anlatılıyor. Bu başarıldığında klasik kağıt nakit
paralar tamamen ortadan kaldırılacak. Böylece vatandaşın Merkez Bankası
parasından ve daha da önemlisi ‘politikasından’ kaçma şansı olmayacak. Merkez
bankası enflasyon oluşturursa ya da negatif faiz uygularsa parasını başka yerde
tutamayacağı için alım gücünü kaybedecek.
İyi güzel de merkez bankaları zaten mevcut merkezi dijital
altyapı ile de bu planı gerçekleştirebilir. Tam merkezi kontrol amacına ulaşmak
için kripto bir para çıkarmak şart değil. Merkez bankalarının adını dijital
para olarak sakladıkları bu kripto para projelerinin arkasındaki temel neden
ABD hegemonyasından kurtulmak olmalı.
Merkez Bankası dijital parası yani kısaca CBDC Projelerinde
Çin şu anda dünya lideri. Pekin yönetimi geçen hafta Shenzen bölgesinde
başvuru yapan 2 milyon kişiden 50.000 şanslı vatandaşa 15 milyon dolar
değerinde yeni Çin Merkez Bankası CBDC’sinden dağıttı. Bedava kripto para
dağıtımı yani ‘Airdrop’ yaparak halkı CBDC’ye alıştırmaya çalışıyorlar. Çin’in ABD’nin
her türlü hegemonyasına karşı olduğunu söylemeye gerek var mı?
Çin’in ardından Avrupa Merkez Bankası Fransa Litvanya
Bahama Adaları Güney Kore ve Türkiye de Merkez Bankası dijital paraları
hakkında çalışmalar yürütüyor. Son olarak Japonya Merkez Bankası da bu konuyu
çalışacağını duyurdu.
İşin ilginç yanı IMF’in bile 2018 yılında çalışmaya başlayan
‘Learning Coin’ (Öğrenme Parası) isimli bir dijital para projesi var. Çünkü
IMF’nin arkasındaki güç yani büyük küresel sermaye de Amerikan ulus devletinin
müdahalesi dışında yani dolar dışında yeni bir sınırsız küresel para birimi
oluşturmak istiyor.
Oysa tüm bu gelişmelere rağmen ABD özellikle de Trump
etrafında toplanmış milliyetçi kesim CBDC’ler konusunda isteksiz görünüyor.
FED Cleveland Şube’tsi Başkanı ve CEO’su Loretta Mester 23 Eylül’de FED’in
CBDC’leri araştırdığını ve yönetim kurulunun “çeşitli dağıtılmış defter (DLT)
platformları oluşturup test ettiğini” belirtti. Ancak Mester devam eden
araştırmalara rağmen girişimlerin “FEF’in böyle bir para birimini kullanma
kararına işaret etmediğini” de vurguladı. Geçtiğimiz aylarda da bir grup
dijital doları Kovid 19 mali yardım paketi içine de sokuşturmaya çalıştı. Fakat son anda muhtemelen Trump
taraftarlarının müdahalesiyle konu kanun teklifinden çıkartıldı.
Peki tüm bu dijital para patırtıgürültüsü Bitcoin için
olumlu mu olumsuz mu? Cevap: Son derece olumlu.
Merkez bankaları CBDC’ler çıkartarak çok daha fazla insanı
kripto paralarla tanıştırmış olacak. CBDC Alan insanlar bakacaklar ki bugün ya
dijital paranın kullandıkları klasik sınırsız paralardan hiçbir farkı yok.
Çünkü klasik kağıt paralar gibi hiçbir şeye dayanmadan sınırsız olarak
üretiliyorlar ve her geçen gün alım güçleri düşüyor. Oysa öte yandan bakacaklar
ki Bitcoin çok dalgalı olsa da sürekli değer kazanıyor. Böylece bir süre sonra
merkezi kontrollü alım gücünü arttırmayan aksine düşüren bu CBDC’ler yerine
merkeziyetsiz Bitcoin’i ve diğer merkeziyetsiz alternatifleri tercih etmeye
başlayacaklar.
Bitcoin sınırlı sayıda üretilebilir ve üretimin ciddi
maliyeti vardır. Bitcoin üretim maliyeti şu günlerde 12.000 $ civarındadır.
Merkez bankaları sıfır maliyetle ürettikleri sınırsız CBDC’leri halka bedelsiz
Airdrop yaparsa muhtemelen bu paraların çoğu Bitcoin almak için
kullanılacaktır.
