Bu rehberimizde NFT nedir, NFT nasıl yapılır, NFT nasıl üretilir, NFT coin’leri/token’ları hangileri gibi birçok sorunun yanıtına ulaşabilirsiniz.
NFT kavramı Twitter kurucusu Jack Dorsey’in sosyal platformun ilk tweet’i olan, 21 Mart 2006’da atılan “Twitter’ımı kuruyorum” yazan tweet’ini sattığını duyurmasıyla ana akımın gündemine girdi.
just setting up my twttr
— jack (@jack) March 21, 2006
Yaklaşık 15 yıl boyunca tweet, herhangi bir parasal değer olmaksızın vardı ancak sanal açık artırma platformu Valuables‘e girdikten sadece bir gün sonra en yüksek teklif olan 2.5 milyon dolara (veya 1630.6 ETH) satıldı. Peki olan neydi? Aslında olan Dorsey, alıcıya dijital mülkiyet haklarını veren tweet’in token’leştirilmiş bir versiyonunu, bir NFT’sini yaratmıştı.
NFT Nedir?
NFT’ler değiştirilemez token’lardır. Atanmış herhangi bir dijital varlık için kopyalanamayan dijital sahiplik sertifikası görevi görürler. Temel olarak, GitHub gibi platformlardan herkesin bulabileceği ve bu dijital ögeyi güvence altına almak için kullanılan açık kaynak kod parçaları kullanılarak bir araya getirilen bir akıllı sözleşmedir. Kod yazıldıktan sonra, Ethereum gibi bir Blockchain’de bir token’a (en yaygın olarak ERC-721 adı verilen bir token) basılır veya kalıcı olarak yayınlanır.
Bazı popüler NFT biçimleri arasında jpeg’ler, gif’ler, videolar ve tabii ki tweet’ler yer almaktadır. Ancak, içerik oluşturucunun benzersiz hale getirmek istediği herhangi bir dijital varlık, makaleler veya etkinlik biletleri gibi birçok şey NFT’ye dönüştürülebilir.
NFT satın alındıktan sonra, sahibi dijital varlığı dilediği gibi yeniden satma, dağıtma veya lisanslama hakkına sahip olur. Blockchain sektöründe bir ticaret bankası olan Gulf Pearl’ün kurucu ortağı Shidan Gouran’a göre, NFT’lere ilişkin bir diğer önemli detay ise, varlığın bir TV ağı gibi belirli bir platformda görünmemesi gibi içerik oluşturucunun NFT kodundaki sınırlamaları programlayabilmesidir. NFT yaratıcıları, gelecekteki yeniden satış işlemlerinden telif hakkı alma fırsatına da sahiptir.
Tweet örneğinden devam edecek olursak, diğer kullanıcıların görmesi için NFT’leştirilen bir tweet Twitter’da bulunmaya devam edecek ancak yalnızca tek sahibi dijital varlığa sahip olmanın “övünme haklarını” elinde bulunduracaktır.
Değiştirilebilir Bir Token’dan Farkı Nedir?
Değiştirilebilir token’lar, Bitcoin (BTC) ve Ethereum (ETH) gibi kripto para birimlerinden ve USD veya EUR gibi geleneksel para birimlerinden oluşur. NFT’ler, diğer NFT’lerle bire bir değeri olmayan benzersiz varlıklardır. Yani 1 ABD doları 1 ABD dolarına eşitken, bir NFT başka bir NFT’ye eşit değildir.
Bir NFT’nin sahip olduğu değer, genellikle ETH gibi kripto para birimleri kullanarak, ürünü satın almaya istekli kişiler tarafından ne kadarlık bir teklif aldığına bağlıdır. Tweet örneğindeki gibi, bir öge için alıcı baskısı yüksekse değeri artar. Ve öge ne kadar az olursa, o kadar özel hale gelir ve muhtemelen bu değerini daha da artırır.
Birisi Neden Bir NFT Satın Alır?
NFT’ler finansal bir yatırım, duygusal bir satın alma, tahsil edilebilir bir ürün veya alıcının bir sanatçı veya marka gibi NFT’nin yaratıcısıyla bağ kurmasının bir yolu olabilir. Bunu, insanların posta pulları, futbolcu kartları, spor ayakkabısı koleksiyonu yapması gibi düşünebilirsiniz.
Bazen bu arzu marka yakınlığına bağlıdır. Nike’ın sadık hayranları, düştüklerinde yalnızca birkaç bin çift Jordan’dan birini almaya çalışabilir. Benzer şekilde, Nike 25 NFT koleksiyonunu bir Nike swoosh gifinden çıkarmaya karar verirse, aynı fanatik hayranlar bunlardan birini de satın almaya çalışacaklar.
Deutsch LA’de üst düzey yönetici ve yaratıcı teknoloji direktörü Chris Allick, “İnsanların çevrimiçi bir portföyde bir şeylerin koleksiyonuna sahip olma arzusu var, bu da kendilerini giyim tarzına benzer bir birey olarak gösteriyor. Sınırlı/kıt nesnelere sahip olma arzusu gerçektir.” diyerek buradaki duyguyu açığa vuruyor.
NFT’lerin topluluk yönü de bulunmaktadır. Örneğin, dijital sanat eserlerinin NFT’lerini oluşturan bazı sanatçılar, alıcılara, yalnızca o sanatçının NFT’lerinin alıcılarının erişebildiği sohbet platformundaki özel bir kanala özel erişim sağlayacak ve böylece özel bir kulüp ortaya çıkmış olacak.
NFT Nasıl Yapılır, Nasıl Alınır ve Satılır?
Rekor rakamlara NFT satan insanları duydunuz. Kendi koleksiyonunuzu satmak veya NFT almak istiyorsunuz… Peki nereden başlayacaksınız?
Çeşitli pazar yerlerinden çevrimiçi olarak NFT alışveriş yapabilirsiniz. Bu konuda OpenSea platformu büyük bir pazar yeridir ve siz onu dijital sanat eserleri, ticaret kartları ve diğer koleksiyonlara göz atabileceğiniz çevrimiçi bir galeri olarak görebilirsiniz. Öğeler için teklif verdiğiniz ve kazanan olduğunuzu umduğunuz ancak sizin gibi bazı girişlerin belirli bir fiyata “Şimdi satın alın” seçeneğinin bulunduğu olduğu bir müzayede evi gibi çalışır.
NFT Satın Almak için Dijital Cüzdan Nasıl Oluşturulur?
Başlamadan önce, harcayabileceğiniz bir dijital cüzdana para (kripto para) eklemeniz gerekmektedir.
OpenSea, satın almanız gereken bir kripto para birimi olan Ether’i (ETH) kullanır. Burayı atari salonu olarak düşünün: içeri giriyorsunuz ve bazı oyunlar oynamak istiyorsunuz. Ancak oyunları oynamadan önce biraz jeton satın almanız gerekiyor. Burada da aynı fikir söz konusu ve jetonlara Ether deniyor.
Tamam, o zaman o dijital cüzdana geri dönelim. OpenSea, Chrome tarayıcısı için MetaMask adlı bir eklenti kullanılmasını önerir ancak diğer birçok dijital cüzdanı desteklemektedir.
Eklentiyi OpenSea’dan kurmam ve bir şifre belirlemem yaklaşık 30 saniyemi aldı. Gelin bunu şimdi tekrar yapalım:
- OpenSea web sitesinin sağ üst köşesindeki profil simgesine dokunun.
- “MetaMask Al”a tıklayın
- Chrome için (veya seçtiğiniz desteklenen tarayıcıyı) “MetaMask Kur”u seçin. Bu aşamada bir Chrome eklentisi yüklenecek.
- “Başlayın”a tıklayın.
- “Cüzdan Oluştur”u seçin.
- Geri bildirim paylaşmak konusunda “Hayır, teşekkürler”i seçin.
- Şifrenizi oluşturun.
- Size verdiği gizli cümleyi bir kağıda yazın. Bu çok önemlidir ve hesabınıza erişmek için yedek anahtarınızdır. Kesinlikle kaybetmeyin.
- İleri’ye dokunun ve gizli ifadeyi onaylayın.
- OpenSea hesabınızı yeni oluşturduğunuz MetaMask dijital cüzdanına bağlamak için “İleri” yi tıklayın.
- Tekrar Bağlan’a tıklayın.
Tamam, artık OpenSea’ye bağlı bir dijital cüzdanınız var. Şimdi NFT’ler için harcayabileceğiniz biraz Ether satın almanız gerekiyor.
Kripto para satın almak için her türlü uygulamayı veya kripto para borsasını kullanabilirsiniz. Ülkemizde Bitci.com en popüler kripto para borsalarındandır. Ancak basitlik açısından, Ether satın almak için MetaMask’ı kullanalım çünkü bunu zaten dijital cüzdan olarak kullanıyoruz ve OpenSea’ya bağlamış durumdayız.
Son adımda Chrome için MetaMask eklentisini kurduk. Aynı eklentiyi biraz Ether satın almak için kullanabiliriz. Bunu yapmak için:
- URL giriş çubuğunun sonundaki Chrome’un sağ üst köşesindeki küçük bulmaca parçası simgesine dokunun.
- MetaMask simgesine tıklayın.
- “Satın al”a dokunun. (Halihazırda başka bir hesapta sahipseniz “Doğrudan Ether Yatır”ı seçin.)
- “Wyre’ye Devam Et” i tıklayın
- Ne kadarlık Ether satın almak istediğinizi seçin. 5 ABD doları işlem ücreti ve 4,88 ABD doları ağ ücreti vardır, bu nedenle ek işlem ücretlerinden kaçınmak için ihtiyacınız olan tüm Etheri şimdi satın alın. Bu ücretlere alışın, bir şey satın aldığınızda daha fazlasını ödeyeceksiniz.
- Sonraki’ne tıklayın.
- Ödeme bilgilerinizi ve telefon numaranızı girin.
- “Gönder” e dokunun.
- Telefonunuza aldığınız ödeme doğrulama kodunu girin.
- Banka hesabınıza bekleyen bir Wyre işlemi için altı haneli kodu girerek satın alma işlemini onaylayın.
Şimdi biraz Ether satın aldınız. Birkaç dakika içinde MetaMask hesabınızda mevcut olduğunu göreceksiniz. Bu, NFT almaya hazır olduğunuz anlamına geliyor.
Artık NFT’ler için teklif vermeye ve satın almaya hazırsınız. OpenSea’ye geri dönelim. “Keşfet”e dokunarak etrafa bir göz atabilirsiniz. Dönen nesneler, yanıp sönen simgeler veya sadece yazılı sözler olsun, satılık her türden görsel göreceksiniz.
Sonunda istediğiniz bir şeyle karşılaşabilirsiniz. Diyelim ki “Zuzu Meowfluff” adlı bu CryptoKitties görüntüsünü (yukarıda) beğendiniz. Fiyatı 0.005 Ether, yani yazım sırasında sırada yaklaşık 8,96 dolar.
Satın almak için sadece:
- “Şimdi Satın Al”a dokunun.
- “Ödeme Yap”ı seçin.
- “Gönder”e tıklayın.
- Ardından, bir “gas ücreti”ni onaylamanız gerekiyor. Bu, Ethereum ağı tarafından işlemin işlenmesi için gerekli ve bana 18.18 dolara mal oluyor. Yani işlemin tamamı için 26,68 dolar ödeyeceğim.
Şimdi o Zuzu Meowfluff CryptoKitties NFT’sine sahibim. Fakat bunları koleksiyonumda toplamıyorum. Öyleyse onu satalım. Size kendi NFT’lerinizi nasıl yapıp satacağınızı da göstereceğiz.
NFT Nasıl Oluşturulur? Nasıl Satılır?
Harika bir dijital sanat eseriniz veya belki satmaya hazır olduğunuz bir Zuzu Meowfluff’unuz mu var? Hadi gelin bunu bir NFT yapalım ve hemen satışa çıkaralım. Ben bunun için Rarible kullandım çünkü biraz daha ucuz ve kurulumu daha kolaydı ve OpenSea ile doğrudan bağlantısı var.
- Rarible.com’a gidin ve sağ üstteki “Oluştur” a dokunun.
- Tekli veya çoklu (ikincisi, oluşturduğunuz fotoğraflardan veya koleksiyon kartlarından oluşan bir koleksiyon için) oluşturun.
- PNG, GIF, MP3 veya başka bir dosya türü yüklemek için “Dosya Seç” i seçin. Maksimum boyut 30 MB’tır.
- İstediğiniz fiyatı girin veya “indirimde” kısmını boş bırakın. NFT’niz satılırsa yüzde 2,5 hizmet ücreti ödeyeceksiniz.
- NFT’niz için bir isim ve bir açıklama girin.
- Telif ücretlerinizi ayarlayın. İkincil pazarda satılırsa ödeme almaya devam edeceksiniz. Bu, mevcut satış fiyatına bağlıdır.
- “Connect Wallet”a tıklayın.
- Yukarıdaki bölümde kurduğumuz cüzdanınızı bağlayın. Bunun için “MetaMask” e dokunun.
- Listelemeyi tamamlamak için “Gas” ücretini ödeyin. Bu ücet Ethereum ağının o anki durumuna göre değişmektedir.
- Satış siparişini dijital cüzdanınızı kullanarak imzalamak için “Başlat”a tıklayın.
- MetaMask açılır penceresinde “İmzala”ya tıklayın.
Hepsi bu kadar! Şimdi NFT’niz listelenecek. NFT’nizi Rarible’da veya OpenSea’da bulunabilir durumda. Teklifler satış sayfasında görünecek. Satılırsa fonlar dijital cüzdanınıza aktarılacak. Daha sonra bunları diğer NFT’leri satın almak veya Bitci.com gibi bir kripto para borsasına aktarabilirsiniz.
Bir NFT’nin Yasallığını Kim Doğrulamaktadır?
Bir NFT kodu, herhangi bir sunucuda, tarayıcıda veya platformda belirteci doğrulayan ve merkeziyetsiz bir şekilde doğrulanabilir hale getiren, yaratıcısından bir imzaya sahiptir. Bu nedenle, hiç kimse bir NFT’yi barındırmaktan sorumlu değildir.
Örneğin, bir konser biletinden bir NFT oluşturulmuşsa, bu biletin Ticketmaster gibi bir bilet satış platformu aracılığıyla doğrulanması gerekmez. Herhangi bir Blockchain aracılığıyla doğrulanabilir.
NFT’lerin ağırlıklı olarak oluşturulduğu üç Blockchain bulunmaktadır. Bunlar:
- Ethereum
- Dapper Lab’s Flow
- Polkadot
Ve NFT’leri almak ve satmak için tümü Ethereum üzerinde çalışan üç büyük pazar yeri bulunmaktadır. Bunlar:
- OpenSea
- Rarible
- Nifty Gateway
Pazar yerleri, içerik oluşturucunun satış sürecini nasıl kurguladıklarına bağlı olarak, insanların NFT’ler için teklif verebilecekleri veya doğrudan bir NFT satın alabilecekleri için bir eBay görevi görür. Sınırlı miktarlara sahip NFT’ler tipik olarak açık artırmaya çıkarılır ve daha sonra, belirlenen fiyatlara sahip NFT’ler olarak ve kaç tane basılabileceğine ilişkin bir sınır olmadan doğrudan satın alınabilecek yerlerde yeniden satılır.
Peki Yayıncılar NFT’leri Nasıl Kullanıyor?
Kripto para haber sitesi Decrypt, uygulamasının sadık kullanıcıları için bir ödül sistemine eklenmiş kendi token’larını sunmak da dahil olmak üzere kripto para birimi alanında yaratıcı bir giriş yaptı. Ancak dijital medya şirketi, yeni NFT’lerin ortaya çıkışından da, NFT’lerin yaratıcıları için sponsorluk kampanyalarını önceden ve kesintilerle birlikte satarak faydalanıyor.
Decrypt, tedarik zincirlerinin işlerini Blockchain teknolojisi ile geliştirmelerine yardımcı olan Treum ile birlikte çalışarak iki NFT’si için bir lansman kampanyası oluşturdu: Swether (bir tatil süveteri temalı koleksiyon) ve Euler Beats (matematiksel yöntemlerle oluşturulmuş formüller, sanat ve müzik parçası) Kampanyalar, Decrypt okuyucularının NFT’lerin başlatıldığı zaman için uyarılara kaydolmasını sağlayan görüntülü reklamlar olarak yayınlandı ve onlara sınırlı envantere öncelikli erişim hakkı verdi.
Decrypt CRO’su ve yayıncısı Alanna Roazzi-Laforet’e göre, Euler Beats, her biri değişen sayıda baskıya sahip (bir sanat baskısına benzer) ve orijinaller bırakıldıktan sonra birkaç dakika içinde satılan yalnızca 27 adet basılmış NFT’ye sahip. En çok satan Euler Beats NFT’si 20.9 ETC’ye (yaklaşık 40.000 dolar) satıldı. Reklam kampanyası NFT sitesine trafik çekerken, Decrypt her NFT yeniden satıldığında satışlardan komisyon veya telif hakkı kazanmıyor. Bu tamamen bir reklam geliri oyunuydu ancak topluluk NFT’leri kucakladığından bunu geniş bir fırsat alanı olarak gördüğünü söyledi. Roazzi-Laforet, NFT dünyasına dahil olabilecek tek yayıncıların kripto para yayıncıları olmadığını da sözlerine ekliyor.
Roazzi-Laforet, “NFT’ler, coşkuyla karşılaşılan ve şu anda piyasadan değer elde eden bir şeyin başka bir örneğidir. Ve her yayıncının dünyalarından nasıl para kazanmalarına, işlerinden para kazanmalarına ve yeni iş kolları eklemelerine nasıl yardımcı olacaklarına dair stratejilerini hızlı bir şekilde anlamaya başlaması gerekiyor” diyor.
Bleacher Report müzik sanatçıları Quavo, Lil Baby, 2 Chainz ve Jack Harlow ile dört farklı dijital basketbol gif’inin tasarlanması için işbirliği yaptı. Tıpkı spor yayıncısının NBA Remix giyim koleksiyonunu tasarlamak için hip-hop sanatçılarıyla işbirliği yapmasına benzer şekilde. Dijital basketbol NFT’leri, Gold ve Silver olmak üzere iki sürümde mevcuttu; bunlardan ilki yalnızca 10 tanesine sahipti ve ikincisi 0.4 ETH (736 dolar) sabit bir fiyatla mevcuttu.
Bir şirket sözcüsüne göre, B/R Open Run NFT koleksiyonu olarak adlandırılan NFT’ler, geçen hafta sonu OpenSea pazarına düştü ve bir haftadan kısa bir süre içinde, 40 Gold Edition basketbolunun tamamı açık artırmada 591.775 dolara satıldı. En çok satan NFT, 2Chainz ile 38 ETH (63.232 $) için yaratılan Gold Edition oldu.
Markalar NFT’leri Nasıl Kullanıyor?
Taco Bell, Rarible’da satılan beş taco esintili gif illüstrasyonundan oluşan NFTacoBell koleksiyonunu geçtiğimiz hafta piyasaya sürdü. Her gif’te toplam 25 NFT için beş kopya bulunuyordu. Allick’in Deutsch LA’daki ekibi, 30 dakika içinde tükenen NFT koleksiyonunun oluşturulmasına yardımcı oldu.
Orijinal fiyatlar bir tako fiyatı olan 1 dolar olarak belirlendi ancak NFT’lerin yeniden satılması fiyatların bir kısmını 3.600 doların üzerine çıkardı. Her yeniden satışta Taco Bell, Taco Bell Vakfı’na bağışlanacak olan telif ücretlerinde yüzde 0,1 oranında pay alıyor.
Allick, “NFT’lerin orijinal ilk alıcıları da bir yıllık ücretsiz Taco Bell ile ödüllendirildi; bu, düşüş öncesinde reklamı yapılmamış ancak yeterince hırslı ve bu alanda oynamaya istekli olan insanlar için dahil edilmiş bir şey. Ancak hediye kartı gibi somut bir bileşen, markaların alana girmesi için bir gereklilik değil. Süper bir hayran kitlesi bulunan ve paralarını bir şirkete veya ürüne daha yakın hissetmek için harcamak isteyen insanlar için bir pazar var.” diyor.
NFT’lerin Kusurları Neler?
Kripto para birimi ve NFT işlemleri için mevcut sistem, çevresel açıdan büyük ölçüde sürdürülemez. Bir kripto para birimi işlemi 700.000 Visa işlemi kadar enerji tüketiyor. Bu, kripto para birimleri Blockchain’in ekolojik maliyetinin bir sonucu.
Öyle ki karbon emisyonlarını ortadan kaldırsanız, Visa’yı Bitcoin ile aynı sisteme taşısanız bile, gezegeni yine de bir buçuk dereceden fazla ısıtmak demek oluyor. Sistemin neden olacağı ısı ekolojik bakımından sürdürülebilir değil. Bir NFT’nin oluşturulması, satın alınması, satılması, yeniden satılması ve depolaması tümüyle enerji gerektiren birden fazla işlem olduğunda durum kötüleşiyor.
Yapılan araştırmalar ortalama bir NFT’nin yaklaşık 340 kWh, 211 KgCO2 ayak izine sahip olduğunu gösteriyor. Bu tek NFT’nin kapladığı alan, AB’de ikamet eden bir kişinin bir aydan uzun süredir toplam elektrik tüketimine eşit ve emisyonlar bir araçla 1000 km yol katetmeye veya uçakla 2 saat uçmaya eşdeğer.
Ayrıca şu anda NFT’lerde iki ana güvenlik riski bulunuyor. Bunlar:
- Telif hakkı sorunu: Birisi kendi yaratmadığı bir dijital varlık için bir NFT oluşturabilir.
- Kalıcı depolama çözümü bulunmuyor: Bir NFT satın alındıktan sonra, içerik Blockchain’de değil, bir sunucuda saklanmaktadır. Bu da yanlışlıkla silinme olasılığını beraberinde getiriyor.
