Ortaya ilk çıktığı zaman gerçekleşmesi çok uzun sürecek bir bir kehanette bulunmuştum Euro için: “Önünde sonunda başlangıç değerine geri döner.” Yanlış hatırlamıyorsam 0.89 ile hayata başlamıştı parite sonra 1.60ların üzerine çıktı. Çok iyi hatırlıyorum Havalimanında karşılaştığım bir ihracatçı bana “Euro Bölgesi çok güçlü göreceksin Doları unutturacak” demişti. Ben ise Doların saltanatını bitirmenin kolay olmadığını bazı paraların Dolardan değerli olmasına rağmen revaçta olmadığını kendisine hatırlattım. “Yeterince beklersek her şey aslına rücu edecektir” dedim.
Bu sohbeti yapalı sanıyorum 20 yıl oldu. Arada ABDde başlayan 2008 krizi ve diğer türbülanslar sayesinde ihracatçı Dostumuzun söylediği gerçekleşiyormuş gibi gözükse de her şey aslına rücu etti sonunda. Önce AB Ekonomik Krize girdi ardından Avrupa Ülkelerinde siyasi krizler meydana geldi. Son olarak da Birleşik Krallık “biz ABde kalmak istemiyoruz” dediler. Bu meseleden de ciddi bir kriz çıktı. Şimdi de başımıza korona çıktı.
Benim tezim aslında şuydu: “Arkasında yekpare bir karar mekanizması olmayan her parasal mekanizma önünde sonunda şoklara hazır olmalıdır.” Bir de hem Maliyesi hem de Hazinesi olmayan bir Euro Bölgesinin sadece ECBnin gücüyle kendi parasının idaresini üstlenmesi pek aklıma yatmamıştı. Yine de hakkını vermeliyim: Avrupa Birliği içinde bulunduğu sıkıntılara rağmen tarihteki en başarılı siyasi projelerden biri olarak karşımızda durmakta. Bu haliyle ABDden daha fazla kapitalizm ve liberalizm için umut vermekte.
Euro Bölgesinin 13 Trilyon Dolarlık büyüklüğüne karşı ABDnin 20 Trilyon Dolara yakın bir Milli Geliri var. Büyüme enflasyon işsizlik açısından ABD güçlü ihracat açısından da Euro Bölgesi güçlü durumda gözükmekte. Ancak AB Ülkeleri ciddi risklerle karşı karşıya. ABnin iki lokomotif ülkesi Almanya ve Fransa ekonomik sorunlarla boğuşmakta. Dolayısıyla bundan 20 yıl önce yaptığım yoruma hala sahip çıkıyorum. Euronu hala başlangıç değerine geri dönme ihtimali bulunuyor. Ancak bu aralar tekrar yükseldi. Bunun sebebi Euronun güvenli liman olması değil. Yaşanan panik dolayısıyla Dolardan kaçış ve altına hücum.
Euro/Dolar paritesi ilk sert düşüşünü bundan 11 yıl önce gerçekleştirdi. Kasım 2009da 1.50 seviyelerinden Haziran 2010a kadar 1.19a kadar geriledi. hatırlıyorum o günlerde küresel krizden çıkışla alakalı umutlu senaryolar seslendiriliyordu. ABD ve Çin ilk toparlananların arasındayken Avrupa gecikmeli olarak krize yakalanmıştı. ECBnın kurtarma planlarıyla umutlanan piyasalar Nisan 2011e kadar tekrar pariteyi 1.50 seviyelerine yaklaştırmıştı.
Bu tarihten sonra 2014 kadar uzun soluklu bir direniş hikayesi başladı. Euro/Dolar Paritesi 1.501.221.40 gibi oldukça geniş bir alanda dalgalandı. Nihayetinde 20092010 düşüşüne benzeyen bir başka sert düşüş daha yaşadı.
Mayıs 2014te hem de Dünya Ticaretinin en güçlü seyrettiği bir zamanda tam bir yıl boyunca serbest düşüşe geçen Euro/Dolar Paritesi ancak 2015 yılında 1.041.05 seviyesinde durabildi. Bundan sonra oldukça sıkıntılı bir süreç başladı ve Temmuz 2017ye kadar 1.15 seviyesini geçemedi. ABD Ekonomisi ile ilgili çelişkili yorumların zirve yapmasıyla beraber 2018de kendini 1.20 seviyesinin üzerine attı. O sıralarda ben bu gelişmeyle ilgili olarak “Avrupanın iyiliğinden değil ABD Ekonomisinin kötülüğünden” yorumunu yapıyordum.
Sonra bir anda Amerikan Ekonomisinden olumlu sinyaller gelmeye başladı. Fedin faiz artışları ve bilanço daraltma hamleleri başlarken Dolar yine değer kazanmaya başladı. Bu sefer ki hareket ABD Ekonomisinin iyileşmesinden kaynaklanıyordu.
Grafiğe uzaktan bakınca her geçen dönem Euro/Dolar paritesinin platosu bir kademe aşağıya doğru geldiğini görmek mümkün. Dolayısıyla bu yolculuk bir değişiklik olmazsa yine 1.041.20 arasında devam edecek gibi gözüküyor.
Korona Virüsü ile başlayan panik kripto paralara da sıçradı diyebilirim. Yatırımcılar korku içinde ellerinde ne varsa likide etmeye çalışıyorlar. Korku aklın katilidir demişler. Şu an kimsenin mantıklı düşünecek bir durumda olduğunu sanmıyorum. Ancak akıllı yatırımcılar buradan pozisyon alıp yeterince sabırlı olurlarsa gelecekte ciddi kazançlara sahip olabilirler. Sadece biraz sabır ve sakinlik gerekiyor. Unutmayın piyasalar herkes zaman fırsatlar sunar.
